Zo open dat het zeer doet?

“Vijftig tinten Open” stond op de uitnodiging voor de informele lunchbijeenkomst op 24 september 2014. Het suggestieve van vijftig tinten deed me denken aan “Zo open dat het zeer doet”, de titel van een omvangrijk hoofdstuk in het recentste boek van Evgeny Morozov, één van de meest vooraanstaande internetcritici van dit moment. In “So open it hurts” trekt Morozov fel van leer tegen Open Overheid en illustreert dat onder andere met onderstaand voorbeeld:

“Neem de kaarten die de misdaadstatistieken per buurt visualiseren; enthousiastelingen voor een “open overheid” zijn er lovend over. (…) De kaarten zouden de politie kunnen helpen om problematische gebieden te identificeren en er effectiever te zijn. Ook het publiek kan zo beter besluiten waar ze willen gaan wonen. De werkelijkheid is een stuk complexer. Zij die in slechtere wijken wonen, zouden dus misschien ook minder genegen zijn om misdaad te rapporteren. Een enquête uit 2011 van een verzekeringsmaatschappij toonde aan dat 11 procent van de respondenten een incident gezien had, maar dat niet aangegeven had, uit angst voor verlies in waarde van hun bezittingen.”
(citaat uit Om de wereld te redden, klik hier van Evgeny Morozov, p. 116/117)

Morozov schroomt niet om striemende taal te gebruiken tegen de – in zijn ogen – transparantie fetisjisten die met “een leger aan publieke nerds” aanzetten tot “vuilspuiterij”. Wat stond me te wachten toen ik aan die grote lunchtafel aanschoof om te praten over “Vijftig tinten Open”?

Ik trof collega’s die zeer genuanceerd, opbouwend en kalm over Open Overheid leken te spreken. In de trant van: er zijn vele tinten tussen de extreme standpunten tussen “Alles Open” en “Alles gesloten”. Gaandeweg werd me duidelijk dat zij het als een nobele kunst beschouwen daarin zorgvuldig te kiezen, maar niet té voorzichtig. Steeds meer richting openheid. Dergelijke geluiden komen we steeds vaker tegen in de vele gesprekken die we over Open Overheid voeren. De belangrijkste argumenten? Onze politieke opdrachtgevers willen het, de wet biedt met “actieve openbaarheid” voldoende rugdekking en vanuit de maatschappij klinkt steeds vaker de hartenkreet dat de overheid te gesloten is, zo gesloten dat dát juist pijn doet.