Waardevolle overheidsinformatie, openbaar en transparant

Wat zou de rijksoverheid aan informatie nog meer openbaar kunnen maken? En vervolgens: hoe zorg je dat die informatie goed is vastgelegd, betrouwbaar en toegankelijk is? Urgente vragen nu er in het digitale tijdperk exponentieel meer informatie wordt vastgelegd. Toch is het gemakkelijker om een mooie tentoonstelling over Michiel de Ruyter te maken dan een goede reconstructie van de recente aankoop van twee Rembrandts.

Rijk aan Informatie
Geen overbodige luxe dus, om voor de tweede keer een kennis- en netwerkbijeenkomst over informatie te organiseren.

‘Rijk aan informatie’ is de passende naam voor het programma en de bijeenkomst, want inderdaad genereert de overheid heel veel informatie en kan die informatie van grote waarde zijn voor allerlei partijen, inclusief de overheid zelf.

“Veel bewaren is iets anders dan goed archiveren,” aldus Marjan Hamersma

Dat het om heel veel informatie gaat, blijkt al als je naar één ambtenaar kijkt. Marjan Hammersma ging toen ze SG van OCW werd,haar DG-archief op orde brengen, en dat was een grote klus. Ze had heel veel bronnen gebruikt. Telefoon, maar ook erg veel sms, e-mail en WhatsApp. Maar als je over veertig jaar wilt weten hoe bijvoorbeeld de aankoop van Maerten Soolmans en Oopjen Coppit is gegaan, dan is dat heel lastig. ‘Omdat je nu eenmaal niet alles kunt archiveren, maar ook omdat er destijds geen goede afspraken zijn gemaakt over wat je wél kunt archiveren. We vonden dat het gewoon communicatiemiddelen waren. Maar ook daarmee zijn we voortdurend nieuwe geschiedenis aan het maken. En we bewaren dan wel erg veel, maar dat is iets anders dan goed archiveren.’

Rekenschap en participatie
Arjan el Fassed van de Open State Foundation kon het als volgende spreker daar alleen maar mee eens zijn. ‘Open data voor digitale transparantie’ is het motto van zijn organisatie. ‘Dat is nodig voor ons werk, het is goed voor de overheid en belangrijk voor onze democratie.’ Zijn organisatie zet zich in voor de verspreiding van transparante publieke informatie, ‘bewezen instrumenten voor de bevordering van rekenschap en participatie; waardevolle bronnen voor bedrijvigheid, wetenschap en beleid.’ Iets wat rijksambtenaren zelf ook wel zien, als Arjan ze bijvoorbeeld een overzicht toont van alle informatie over subsidies. Dat vinden ze dan heel mooi, maar tegelijkertijd blijft informatie opdiepen vaak lastig. ‘Laatst moesten we informatie over de landelijke verkiezingen bij alle verschillende gemeenten op gaan halen.’ Hoe meer transparante, openbare informatie, hoe beter, vindt Arjan. ‘Zorg daarom dat de basis op orde is, voordat je met allerlei ingewikkelde zaken als block chain begint. Want de hele economie wordt steeds afhankelijker van goede overheidsinformatie.’

Overgenomen door software
De bijeenkomst werd vervolgd met een keur aan workshops over onderwerpen als DUTO (Duurzaam en Toegankelijk), Open Data, archivering in de zaak Cees H. (de bonnetjesaffaire) en Big Data Analysis. Speciale aandacht was er voor de DIV, een dienst die gedurende de digitale revolutie zelf uiteraard ook voortdurend in beweging is geweest: ‘Al het uitvoerende werk voor informatiebeheer wordt overgenomen door software.’ Zo wordt de DIV’er de linking pin tussen systemen, gebruikers en functioneel beheer.

“Als alles op orde is, komt de rest vanzelf wel weer”
Er waren nog veel meer inspirerende discussies in de Glazen Zaal en ook werden veel nieuwe en hernieuwde contacten gelegd. De sneldichteres Dominique Engers sloot de dag als volgt rijmende af:

“Als je basis op orde is, komt de rest vanzelf wel weer. En gebruik de informatie die je openbaar maakt zelf ook eens een keer. Het was een mooie middag, ondanks de hitte: concentratie. Alles lekte weg vandaag, behalve informatie.”

Rijk aan Informatie vond plaats op 20 juni 2017. Dit bericht verscheen op 4 juli bij Rijksbreed nieuws op Rijksportaal en werd geschreven door Kees Kaptein (freelance tekstschrijver).
Foto’s: Arenda Oomen