Verslag bijeenkomst huidige & nieuwe actiehouders Actieplan Open Overheid

dinsdag 26 juni 2018, Humanity House Den Haag

Op 26 juni organiseerde het Leer- en Expertisepunt Open Overheid in opdracht van het beleidsteam Open Overheid (ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, BZK) de eerste Actiehouderbijeenkomst van 2018. Voor deze bijeenkomst werden zowel de huidige actiehouders als de nieuwe actiehouders uitgenodigd. Met elkaar blikten we terug op het huidige Actieplan en keken vooruit naar het nieuwe Actieplan dat in de steigers staat.

Hoe staat het ervoor?
Na een warm welkom door Eric Stokkink (afdelingshoofd Democratie, BZK) was allereerst het IRM-rapport onderwerp van gesprek. Dit IRM-rapport – gemaakt in opdracht van het Open Government Partnership (OGP) door een onafhankelijke onderzoeker – is bedoeld om te reflecteren en te leren van de actiepunten uit het Actieplan Open Overheid. Een aspect dat door alle actiehouders als zeer waardevol wordt gezien. Echter, verschillende actiehouders en medewerkers van het Open Overheid beleidsteam stuitten tijdens het lezen van het rapport op onjuistheden.

Het ministerie van BZK heeft inmiddels aan OGP laten weten niet gecharmeerd te zijn van deze wijze van evalueren. Een evaluatie met onjuistheden ontneemt het lerende effect en daarmee ook de motivatie om mee te doen aan een Actieplan Open Overheid. Dit is verre van wenselijk. Eric riep actiehouders op om zelf ook vooral te reageren. Een van de actiehouders stelde voor om reacties van actiehouders gebundeld aan het OGP te sturen.

    
Beelden: actiehouders van het actieplan Open Overheid tijdens eerdere actiehoudersbijeenkomsten

Successen, uitdagingen en lessons learned

De huidige actiehouders ontvingen het verzoek om voorafgaand aan de bijeenkomst na te denken over de volgende twee vragen: op welk resultaat ben je het meest trots? En welk aspect heeft de komende tijd nog extra aandacht nodig?

Met de aanwezige actiehouders stonden we uitgebreid stil bij hun resultaten, uitdagingen en lessons learned. Zo kwam onder andere het volgende ter sprake:

• De actiehouders van het actiepunt Open Raadsinformatie (o.a. VNG) zijn trots op de 100 gemeenten die zich hebben aangesloten. Binnen VNG wordt dit als een groot succes ervaren.
• Het is mooi dat dit actiepunt gewoon door gaat. Daarnaast is dit actiepunt een goed voorbeeld van een succesvolle samenwerking tussen BZK, VNG en Open State Foundation (OSF).
• Bij ROUTE-TO-PA zijn ze vooral blij dat het project veel data heeft opgeleverd. Het draaide voorheen vaak om meningen, maar nu zijn er ook data die echt bewijs kunnen leveren.
• De Stuiveling Open Data Award (SODA) leverde tot nu toe twee terechte winnaars op. Het wordt nog een uitdaging om met de derde editie de twee voorgaande edities te overtreffen.
• In het geval van OpenSpending is opschaling een uitdaging. Dit is nog een punt van aandacht voor de komende tijd.
• Het Leer- en Expertisepunt Open Overheid is trots op de Open Overheid community die nu bestaat. En op alle mooie kennisbijeenkomsten, kennisinstrumenten en content over Open Overheid en Open Data. Het LEOO en haar activiteiten hebben ook buitenlandse aandacht getrokken.

Kijk hier voor een volledig overzicht van de laatste stand van zaken van alle actiepunten.

Al pratende over de successen en uitdagingen vallen de succesfactoren duidelijk op. Hoe zorg je dat jouw actiepunt succesvol is? De volgende tips kunnen dan helpen:

• wees in de organisatie aanwezig;
• leer ‘de lijn’ kennen;
• betrek andere partijen, werk samen!

Hoe gaat het nieuwe Actieplan eruit zien?
Tijdens het tweede deel van de bijeenkomst gaf Joep Severens (beleidsteam Open Overheid, BZK) de aanwezigen een update over het nieuwe Actieplan Open Overheid. Hij lichtte met name de verandering toe die de afgelopen tijd plaatsvond. Het Actieplan Open Overheid wordt onderdeel van een breder programma: het Actieplan Versterking Lokale Democratie. De acties van het Actieplan Open Overheid worden om die reden iets meer naar lokale acties ‘omgebogen’.

Het Actieplan Open Overheid gaat dus gewoon door, maar met een net iets andere framing. Het plan bestaat in ieder geval uit drie ‘hoofdactiepunten’, namelijk:

1. Het vergroten en verbeteren van open besluitvorming bij gemeenten en provincies.
2. Het versterken van de transparantie van de financiering van politieke partijen in het decentraal bestuur.
3. Het uitbreiden van het Pioniersnetwerk Open Overheid voor Gemeenten.

Verder komt er een ‘vierde actiepunt’ waarbinnen de overige actiepunten – die ook tijdens de ‘Sneak Preview’ werden gepresenteerd – een plek krijgen. Omdat de naam ‘vierde actiepunt’ niet heel prikkelend klinkt, brainstormden de aanwezigen over een passende naam voor deze groep actiepunten. Een greep uit de ideeën:

• Focuspunten
• Actiepunt actieve openbaarmaking
• Actiepunt transparante overheid
• Actiepunt proactieve openbaarmaking
• Actiepunt openheid van zaken
• Open contact
• Actieve transparantie
• Open en bloot
• Kijkje in de keuken

Ook suggereerde een van de aanwezigen dat de Proeftuin Digitale Democratie onder een van de drie ‘hoofdactiepunten’ zou kunnen vallen.

Zorg voor een logisch verhaal
De actiehouders denken ook met elkaar na over duidelijkere omschrijvingen voor de drie ‘hoofdactiepunten’. Deze drie acties lijken nu weinig onderscheidend en betere omschrijvingen zijn wenselijk. Bijvoorbeeld:

1. Inzicht in besluitvorming
2. Transparantie partijfinanciering
3. Vitale infrastructuur voor experimenten/innovatief Open Overheid netwerk

Om de Tweede Kamer te overtuigen is het volgens de actiehouders essentieel om het Actieplan Open Overheid te presenteren als een uitkomst van samenwerking met diverse partijen en verschillende consultatierondes. “Benoem dat je draagvlak hebt”, aldus een van de aanwezigen.

Guido Rijnja benadrukte dat het – ook met deze nieuwe insteek van het Actieplan – erg belangrijk is om een logisch verhaal te hebben. Wat hem betreft is het goed om dat verhaal vooral resultaatgericht te formuleren. Het doel moet duidelijk zijn. En je moet goed nadenken over hoe je het meetbaar maakt en gaat verantwoorden.

Eric is blij met alle constructieve feedback: “Jullie stimuleren ons om dit voor elkaar te krijgen.” De actiehouders worden zo spoedig mogelijk per e-mail geïnformeerd over de voortgang. Ook kijkt Eric ernaar uit om iedereen in het najaar weer te zien: “Dan lanceren we het Actieplan Open Overheid tijdens een feestelijke bijeenkomst. Tegelijkertijd sluiten we het huidige Actieplan dan feestelijk af.”