Maak kennis met MOOI:
Modernisering Openbaarmaking Overheidsinformatie
In januari 2016 ging bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties het programma MOOI van start. MOOI staat voor Modernisering Openbaarmaking OverheidsInformatie. Wat houdt dat precies in? En wat wil MOOI bereiken? Marie-Louise van Muijen (programmamanager MOOI) en Angelique Genemans (programmasecretaris MOOI) vertellen er meer over.
Waarom is er nu het programma MOOI?
Op 19 april 2016 stemde de Tweede Kamer in met het initiatiefwetsvoorstel open overheid (Woo). De fracties van GroenLinks en D66 dienden het wetsvoorstel in om overheden en semioverheden transparanter te maken en om zo het belang van openbaarheid van publieke informatie voor de democratische rechtstaat, de burger, het bestuur en economische ontwikkeling beter te dienen. De huidige wet openbaarheid van bestuur (Wob) schiet op dat gebied – volgens velen – tekort. Dat de Tweede Kamer het initiatiefwetsvoorstel aanvaardde, laat wel zien dat een verdergaande mate van openbaarheid welkom is.
Achtergrond: impactanalyse Woo en rol MOOI
De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) gaf ABDTOPConsult de opdracht om een Quick Scan uit te voeren en zo de impact van de Woo in beeld te brengen. Het eerste deel van deze impactanalyse is in december 2016 aan de Eerste Kamer aangeboden en gaat over de rijksdienst, landelijke uitvoeringsorganisaties, zelfstandige bestuursorganen en de politie. ABDTOPConsult concludeert, op basis van een juridische interpretatie van de Woo, dat de wet niet uitvoerbaar is én erg duur.
De Eerste Kamer besloot, tijdens de procedurevergadering op 20 december 2016, om pas weer verder te gaan met de behandeling van de Woo als ook het tweede deel van de impactanalyse klaar is. Dat tweede deel richt zich op bestuursorganen zoals gemeenten, provincies en de semipublieke sector en is in juni gereed. In afwachting van het besluit van de Eerste Kamer denken we bij MOOI alvast na hoe we tegemoet kunnen komen aan de wens van meer openheid en transparantie. Hiervoor willen we natuurlijk gebruik maken van een moderne (lees: digitale en duurzame) informatiehuishouding. We letten daarbij goed op de uitvoerbaarheid (hoe zit het met de werklasten?) en op de kosten.
Dat doen we niet alleen in de volle breedte van BZK, maar ook interdepartementaal. Openbaarmaking van overheidsinformatie gaat immers alle departementen aan. We doen dat ook interbestuurlijk, met de andere overheden. Ook praten we met andere (semipublieke) organisaties over de wijze waarop en de voorwaarden waaronder zij data/informatie openbaar willen en kunnen maken. Of dat juist (nog) niet willen en kunnen.
We willen een goede balans vinden tussen openheid en openbaarheid en de vertrouwelijkheid die bestuurders en ambtenaren nodig hebben om tot afgewogen keuzes te komen.
Hoe verhoudt MOOI zich tot Open Data en Open Overheid?
Het openen van overheidsdata biedt mogelijkheden voor hergebruik van de geopende data door burgers, bedrijven, overheden. Zij kunnen de data zelf interpreteren en (her)gebruiken voor eigen toepassingen. Open overheidsdata dragen bij aan publieke verantwoording van de overheid. Een grotere beschikbaarheid van open overheidsdata leidt tot meer marktkansen en een groter maatschappelijk nut van overheidsinformatie.
De minister van BZK is verantwoordelijk voor het open databeleid zoals dat in de Nationale Open Data agenda vastligt. Het beleidsmatige uitgangspunt daarbij is ‘open tenzij’. Dat is ook één van de actiepunten van het Actieplan 2016-2017. De Wet hergebruik van overheidsinformatie is van toepassing op overheidsinformatie die als open data beschikbaar is. Maar die wet verplicht niet tot het actief openstellen van overheidsdata. Het uitgangspunt ‘open tenzij’ zou kunnen worden doorvertaald in een nadere wettelijke basis voor het beschikbaar stellen van overheidsgegevens als open data. Wellicht vindt een nieuw kabinet dat de moeite waard?
Welke stappen gaan jullie zetten met MOOI?
Voor de korte termijn werken we aan een wettelijk kader op hoofdlijnen, inclusief een implementatieplan. Afhankelijk van de koers die het nieuwe kabinet kiest, werken we de contouren en het implementatieplan verder uit. Dat doen we in nauwe samenwerking met OCW, vanwege de samenhang met de (herziening van de) Archiefwet. Dit moet leiden tot een integraal wettelijk kader dat – in tegenstelling tot de huidige Woo – wél uitvoerbaar is tegen redelijke kosten en tegelijkertijd voldoet aan hedendaagse eisen rond transparantie, digitalisering, uitvoerbaarheid, betaalbaarheid, duurzaamheid en gebruiksvriendelijkheid.
“Afhankelijk van de koers die het nieuwe kabinet kiest, werken we de contouren en het implementatieplan verder uit.”
Voor de langere termijn hebben we ook een aantal doelen voor ogen. Vooral de versterking van de informatiehuishouding van overheden – om deze geschikt te maken voor het beoogde alternatieve wettelijk kader – is voor ons belangrijk. Daarbij maken we gebruik van technologische mogelijkheden die medewerkers zoveel mogelijk ontzorgen op het gebied van informatiebeheer. In pilots wordt aan de automatisering van informatiebeheer gewerkt.
Ook zullen we toezien op de implementatie van het wettelijk kader door overheden en andere aangewezen organisaties en ondersteunen we hen met diverse instrumenten. En komen we tot een nieuwe BIHR (Baseline Informatie Huishouding Rijk).
Wat gaat Nederland merken van MOOI?
We streven er naar om overheidsinformatie – waar en wanneer dat kan – openbaar en vindbaar te maken én naar het verbeteren van de vindbaarheid van die informatie door het (duurzame) digitaal beheer ervan op orde te brengen. Dat is belangrijk om aan wensen van burgers tegemoet te komen. Maar ook om de democratische controle op het handelen van de overheid te ondersteunen en om bronnen voor (cultuur)historisch onderzoek veilig te stellen.
“We streven er naar om overheidsinformatie – waar en wanneer dat kan – openbaar en vindbaar te maken. ”
Een moderne overheid is in staat om beter beleid te maken met gebruik van haar eigen openbare gegevens en door het (wederzijds) delen van informatie met burgers en bedrijven maatschappelijke vraagstukken beter aan te pakken. Veel informatie kan tenslotte zonder enig probleem openbaar zijn!