“We maken besluitvorming inzichtelijk: Thorbecke 2.0”

Maak kennis met het actiepunt Open Besluitvorming bij gemeenten en provincies

Van 2018 tot en met 2020 wordt het derde Actieplan Open Overheid uitgevoerd. In het nieuwe Actieplan, dat het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) coördineert, tref je een verscheidenheid aan onderwerpen en actiehouders. Wij spraken alle actiehouders om een beeld te krijgen van de actiehouders en hun actiepunten: wie zijn ze en wat willen ze bereiken?

Het zevende interview uit deze reeks gaat over het actiepunt Open Besluitvorming bij gemeenten en provincies. Hierover spraken we met actiehouder Henk Burgering van de provincie Zuid-Holland.

Wat betekent een Open Overheid voor jou?
Een Open Overheid is een overheid waarbij ik het gevoel krijg dat het een betrouwbare beschermer, bediener en informatieverstrekker is waar ik honderd procent van op aan kan. Ook verwacht ik dat de informatie die ik van de overheid krijg volledig is en handvatten geeft voor het beantwoorden van mijn vragen.

“Met dit actiepunt gaan we over overheidslagen heen.”

Hoe sluit jullie actiepunt aan bij jouw visie op een Open Overheid?
Het actiepunt Open Besluitvorming gaat nog een stap verder. Meestal is het zo dat je als inwoner een gerichte vraag stelt aan een organisatie omdat je weet dat zij daar over gaat. Met dit actiepunt streven we naar het verstrekken van betrouwbare en volledige informatie zonder de vraagsteller ‘lastig te vallen’ met afzenderproblematiek.

Vaak willen mensen namelijk niet weten welke organisatie de informatie verstrekt, maar gewoon een antwoord op hun vraag. Met dit actiepunt gaan we over overheidslagen heen. We maken daarbij de besluitvorming inzichtelijk. Niet per organisatie, maar per onderwerp.

Kun je iets meer vertellen over het openbaar maken van besluitvorming bij jouw provincie?
Vanuit ons programma Transparante en Open Provincie (TOP) waren we ook al betrokken bij het vorige Actieplan Open Overheid. Transparantie staat al een tijd voorop bij onze provincie en blijft het toverwoord.

We legden de nadruk eerder vooral op het openbaar maken van besluiten, zodat iedereen deze besluiten kan zien. Inmiddels heeft er een verschuiving plaatsgevonden: we maken niet alleen documenten en besluitvorming openbaar en transparant, maar stellen ook de data en datatoepassingen beschikbaar.

Twee jaar geleden had ik niet durven dromen dat we data stelselmatig beschikbaar zouden aanbieden via één Dataloket. In dit Dataloket van de provincie Zuid-Holland staat alle relevante beschikbare data machineleesbaar en herbruikbaar voor geïnteresseerden.

“Als je als organisatie data beschikbaar stelt, dan laat je daarmee nog eens extra zien dat je geen geheimen hebt.”

Hoe kwam deze verschuiving tot stand?
Eigenlijk vooral door maatschappelijke en technische ontwikkelingen. Vanuit de maatschappij is er veel meer vraag naar data. Mensen willen graag data hebben en daar zelf mee aan de slag. Als je als organisatie data beschikbaar stelt, dan laat je daarmee nog eens extra zien dat je geen geheimen hebt. De grote maatschappelijke vraag naar data en de ontwikkeling van techniek zorgt dat onze rol als overheid verandert. Wij vinden het daarom belangrijk om in techniek te investeren.

Voor welke veranderingen zorgt deze verschuiving binnen jullie organisatie?
De verschuiving vraagt om een cultuuromslag. Zo experimenteren we bijvoorbeeld al met datagedreven werken, waarbij we data gebruiken als grondstof voor beleid en argumentatie. Dit is natuurlijk heel spannend en mijn tip is om dit niet te onderschatten: het vraagt veel van mensen. Het gaat namelijk niet alleen om afstemming met collega’s en bestuurslagen. Deze manier van werken gaat nog een stap verder, omdat data zorgt voor bewijslast en cijfers.

Een andere verandering is dat we nu informatie uitwisselen over overheidslagen heen. De afzender is hierbij minder interessant dan voorheen. Wat ik hoop is dat je voortaan op thema kunt zoeken, in plaats van dat je per organisatie informatie moet opvragen. Dit is een uitdaging, omdat we allemaal een andere visie hebben over bepaalde vraagstukken. Ik noem dit ‘Thorbecke 2.0’.

“Als de top het aandurft, dan moeten anderen ook wel mee.”

In een vorig interview zei je dat Transparante en Open Provincie (TOP) begint bij ‘de top’. Werkt dit ook zo bij Open Besluitvorming?
Ja dat denk ik wel. Ik heb ervaren dat dit werkt: als de top het aandurft, dan moeten anderen ook wel mee. Bij dit actiepunt beginnen we weer opnieuw!

Wat waren jullie eerste stappen?
We trapten dit actiepunt af met een app-challenge waar we veel aanmeldingen voor ontvingen. Oberon won de app-challenge met de applicatie ‘Voordat het nieuws was’. Met de plug-in ‘Voordat het nieuws was’ heb je wanneer je een artikel leest op een nieuwswebsite eenvoudig toegang tot interessante data uit de Open Statendatabase. Zo kom je meer te weten over de achtergrond van nieuwsberichten. De winnende app werd op 11 maart tijdens het Open Ontbijt bij het ministerie van BZK gelanceerd.

Hoe reageren anderen op jullie actiepunt?
De reacties zijn positief. We zijn samen met Open State Foundation met het actiepunt begonnen en al snel haakten andere provincies aan. Doordat het actiepunt ook op tafel kwam bij het griffie overleg raakten alle provincies geïnteresseerd. We hebben veel vertrouwen in ons actiepunt!

“Het is goed dat we ons realiseren dat openheid en transparantie ook een vorm van kwetsbaarheid met zich meebrengen.”

Wat wil jij leren tijdens de looptijd van dit Actieplan Open Overheid?
Wat ik wil leren heeft met ‘Thorbecke 2.0’ te maken. Ik hoop te leren en te ervaren hoe ik samenwerkingsverbanden nog beter in de vingers kan krijgen. Hoe kun je elkaar zo goed mogelijk ondersteunen? En wat is het beste moment om beslissingen te maken? Iedere organisatie heeft zijn eigen doelgroep en daardoor een ander beeld van wat de behoefte is of van wat nodig is. Dit verschil in beeld is complexer dan we denken. In deze vraagstukken wil ik me graag nog meer verdiepen.

Daarnaast is het denk ik goed dat we ons realiseren dat openheid en transparantie ook een vorm van kwetsbaarheid met zich meebrengen. We moeten erop vertrouwen dat het goed komt als we transparant zijn en data openen. Ik ben benieuwd hoe we hier over een paar jaar naar kijken.

Open Besluitvorming in een notendop
Bekijk de video waarin Henk Burgering in een notendop vertelt wat het actiepunt Open Besluitvorming bij gemeenten en provincies inhoudt:

—

Foto: Bart Versteeg
Video: Sebastiaan ter Burg

Met veel dank aan Rosanne Braak voor het afnemen van dit interview.