Een open vraag over… Open Data vraag en aanbod

Bij het Leer- en Expertisepunt Open Overheid komen regelmatig vragen binnen over uiteenlopende onderwerpen die te maken hebben met Open Overheid. We hebben daarbij vaak de rol van kennismakelaar: wij hebben lang niet alle antwoorden, maar betrekken degenen die ze wel hebben. Omdat de vragen en antwoorden ook voor anderen nuttig kunnen zijn, delen we deze in de rubriek ‘Een open vraag over…’.

De vraag
Een vraag die we regelmatig van overheidsorganisaties krijgen heeft te maken met het op elkaar aan laten sluiten van het Open Data vraag en aanbod. “We hebben al best veel data beschikbaar gesteld als Open Data. Ik weet eigenlijk helemaal niet wat daarmee gebeurt en de data waar om gevraagd wordt heb ik niet beschikbaar als Open Data!” Een mismatch dus, tussen vraag en aanbod. “Hoe kunnen we hier mee omgaan?”.

Het antwoord

Als we kijken naar het Open Data vraag en aanbod zijn diverse kanten van belang. We behandelen hier achtereenvolgens de volgende: inzicht in het gebruik, aansluiten bij de behoefte en de vraag hoe erg het eigenlijk is, een mismatch tussen vraag en aanbod.

Hoe kun je erachter komen welke data gebruikt wordt?
Open Data is vrij beschikbaar, zonder registratie. Je kunt dus geen gegevens van gebruikers van Open Data achterhalen uit een systeem. Ook wordt Open Data op heel veel verschillende manieren gebruikt. Als de data 1 keer wordt gedownload kan het zomaar op heel veel plaatsen opnieuw gebruikt worden zonder dat de data opnieuw gedownload hoeft te worden, het aantal downloads geeft dus ook al een onnauwkeurige indicatie. Als laatste zou je kunnen kijken naar het aantal keren dat via data.overheid.nl wordt gezocht naar een dataset, maar dat geeft ook een onnauwkeurig beeld omdat niet iedereen de data via data.overheid.nl vindt en dan is het ook nog niet zeker of de data ook daadwerkelijk gebruikt wordt. Op data.overheid.nl is wel een overzicht beschikbaar van de meest bekeken datasets. Er is dus eigenlijk geen sluitende technische of administratieve manier om te kunnen achterhalen of en hoe vaak je Open Data wordt gebruikt.

Een van de manieren die wel beschikbaar is om met hergebruikers in contact te komen is het opzetten van een dialoog. Zorg ervoor dat je bereikbaar bent voor vragen, zet een mailinglijst op en organiseer gebruikersbijeenkomsten. Een andere mogelijkheid is het opzetten van een digitaal platform, bijvoorbeeld via Discourse, Gitter of Slack. Voorbeelden daarvan zijn het forum van de Open Knowledge Foundation en het PDOK forum van Geonovum. Op deze manier leer je de gebruikers kennen van je Open Data, krijg je inzicht in de vormen van hergebruik die plaatsvinden, kun je gebruikers pro-actief informeren over veranderingen of updates van de data, krijg je inzicht in de toegevoegde waarde van je Open Data en krijg je ook mogelijkheden om het Open Data aanbod te verbeteren op kwaliteit en standaardisatie. Het betekent toegevoegde waard voor de gebruiker van de Open Data en het betekent toegevoegde waarde voor de eigen organisatie.

Hoe kun je beter inspelen op data waar behoefte aan is?
Het opzetten van een dialoog met gebruikers is niet alleen verstandig om zicht te krijgen op hergebruik van de reeds beschikbare data, het helpt ook om zicht te krijgen op de behoefte aan data. Het open staan voor de vraag, het hebben van contactmogelijkheden en het organiseren van gebruikersbijeenkomsten kunnen ook hier helpen. Toch zal het dan niet vanzelf gaan. Vragen als wie zijn je potentiële Open Data gebruikers, wil je de dialoog inrichten op basis van thema’s of vraagstukken, wat zijn de verwachtingen die je hebt van de mogelijke oplossingen en welk belang heb je zelf bij de mogelijke oplossingen zijn belangrijk om te kunnen beantwoorden voordat je een dialoog met gebruikers op kunt zetten.

Hoe erg is een mismatcht tussen vraag en aanbod?
Er kan sprake zijn van een mismatch tussen aanbod en vraag, maar hoe erg is dat? Het feit dat je vanuit de organisatie al stappen hebt gezet betekent dat een aantal belangrijke randvoorwaarden zijn ingevuld. Er is een afweging gemaakt of de data openbaar kon zijn. Deze stap zal steeds vaker gezet moeten worden, daar ervaring mee opdoen maakt het in het vervolg alleen maar eenvoudiger. Een andere randvoorwaarde waar invulling aan gegeven is, is dat er gezorgd is voor een plaats waar de data als Open Data beschikbaar gesteld is voor downloads, een onmisbare stap in het beschikbaar stellen van Open Data. En ook zijn er stappen gezet in het ordenen van de data. Regelmatig leidt het beschikbaar stellen ook tot een verbetering van de kwaliteit van de data. Het beschikbaar stellen van data biedt hiermee al waarde op zichzelf, en dan is de data nog niet eens gebruikt door derden.

Zelf een ‘Open vraag’?
Heb je zelf een vraag waar je een antwoord op wilt? Laat het ons weten dan behandelen we je vraag wellicht in deze rubriek. Antwoord krijg je in ieder geval!