Expertisepunt Open Overheid
Geplaatst op 03 dec 2018
Door
Lees verder

Actieplan Open Overheid update 1

Update #1 Actieplan Open moet het zijn!

Elke acht weken publiceren we een blog waarin je de laatste stand van zaken voor alle actiepunten vindt. De actiehouders die verantwoordelijk zijn voor de actiepunten leveren deze informatie aan.

Actiepunt 1: Open Besluitvorming bij gemeenten en provincies
actiehouder: Provincie Zuid-Holland en VNG
In samenwerking met: Open State Foundation (OSF) en overige provincies
De Open Stateninformatie App-Challenge is van start gegaan! Tot en met 9 december is het mogelijk om ideeën in te zenden om de Stateninformatie van vijf provincies te hergebruiken. Het beste idee wordt beloond met €30.000 ontwikkelbudget. De provincies Flevoland, Utrecht, Zuid-Holland, Noord-Holland en Limburg zijn benieuwd naar de inzendingen die provinciale besluitvorming voor een grotere groep toegankelijk moet maken. Alle informatie is te vinden op: challenge.openstateninformatie.nl. Tegelijkertijd werkt VNG Realisatie aan het testen van de Open Raadsinformatie Standaard samen met leveranciers. Hiermee komt gestandaardiseerde Open Raads- en Stateninformatie een stap dichterbij.

Actiepunt 2: Transparantie financiën decentrale politieke partijen
Actiehouder: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
In samenwerking met: Diverse landelijke en lokale partijen
Het 3e actieplan Open Overheid maakt deel uit van het Plan van Aanpak Versterking Lokale Democratie en Bestuur. ProDemos heeft op verzoek van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) in dit kader een verkennend onderzoek naar de ondersteuningsbehoefte van lokale partijen uitgevoerd.

Uit dit onderzoek komt naar voren dat 1/3e van de respondenten behoefte heeft aan ondersteuning op het terrein van relevante wet- en regelgeving, waaronder de Wet financiering politieke partijen. ProDemos heeft ook gevraagd naar de gewenste vorm van de ondersteuning. Ruim 70% van de respondenten gaf aan dat zij graag informatie op een website willen vinden, een app werd door 20% van de respondenten genoemd. BZK zal de resultaten van het onderzoek benutten bij de ontwikkeling van het ondersteuningsinstrument. Hier zal op korte termijn een begin mee worden gemaakt.

Actiepunt 3: Pioniersnetwerk Open Overheid voor gemeenten
Actiehouder: Gemeente Schiedam
In samenwerking met: Gemeenten Utrecht en het Leer- en Expertisepunt Open Overheid
Op 19 september j.l. vond de aftrap plaats van het Pioniersnetwerk Open Overheid bij gemeente Schiedam. Het netwerk is een initiatief van de gemeente Schiedam en gemeente Utrecht met als doel dat gemeentes elkaar gaan inspireren en van elkaar leren op het gebied van Open Overheid. Er wordt in Nederland ontzettend veel ge-experimenteert en door de kennis en ervaringen te delen hoef je als gemeente niet steeds het wiel zelf uit te vinden. Gemeente Schiedam nam het initiatief om te delen hoe zij het thema Open Schiedam aanpakken.

Tijdens de kick-off werd gekeken over welke thema’s we informatie met elkaar kunnen delen en wat we van elkaar kunnen leren. Aan de hand van de inventarisatie gaan we de komende tijd verschillende themabijeenkomsten organiseren.

De eerste themabijeenkomst van het pioniersnetwerk vond op 22 november jl. plaats bij de gemeente Utrecht. Zij deelden de opgedane kennis over Open Wob met het netwerk. Daarnaast inspireerden ze ons met het verhaal van de Informatiecommissaris.

Actiepunt 4: Open Parlement
Actiehouder: 2de Kamer
De Tweede Kamer der Staten-Generaal richt zich – in het kader van het actieplan Open Overheid – op het digitoegankelijk maken van de parlementaire documenten op haar website. Het project ‘Onderzoek digitoegankelijk publiceren parlementaire documenten’ heeft als doel de mogelijkheden en impact van het digitoegankelijk publiceren van parlementaire documenten te verkennen.

In dit project zijn drie globale scenario’s geïdentificeerd. Allereerst het scenario waarbij de bronbestanden worden aangepast. Als tweede een scenario waarbij de huidige conversie activiteiten worden aangepast. En als laatste is een scenario geïdentificeerd waarbij de publicatie niet alleen in pdf maar ook met HTML gebeurt.

Op dit moment wordt de kwaliteit van de geconverteerde XML en pdf-bestanden van verschillende type kamerstukken geanalyseerd om zo inzicht te krijgen in de haalbaarheid van bepaalde scenario’s.

Actiepunt 5: Open Wob
Actiehouder: Provincie Noord-Holland
In samenwerking met: Vereniging Nederlandse Gemeenten(VNG) en Open State Foundation(OSF)
Na de aftrap van het actieplan zijn er diverse overheden en publieke instellingen die interesse hebben in het gestandaardiseerd online plaatsen van Wob-verzoeken, -besluiten en bijlagen. Momenteel wordt een bijeenkomst gepland om de eerste stappen te zetten richting standaardisatie en wordt het plan van aanpak geschreven. Heeft uw overheidsorganisatie of publieke instelling ook interesse in het online beschikbaar maken van informatie die op basis van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) openbaar is gemaakt? Doe dan mee met Open Wob en meld je aan door een mail te sturen naar Tom Kunzler van Open State Foundation of Eveline Stapel – van Dijck van de provincie Noord-Holland.

Actiepunt 6: Open Algoritmen
Actiehouder: Rijkswaterstaat
In samenwerking met: VNG
De samenleving wordt steeds dynamischer en complexer, digitalisering vindt plaats op alle levensdomeinen en heeft een vitale invloed op de grens tussen online-en offlinelevens en identiteit(en). Ook in beleidsterreinen van verschillende overheidslagen krijgt digitalisering een steeds voornamere plek. Naast enthousiasme is er ook bezorgdheid. De inzet van Artificial Intelligence (AI) bijvoorbeeld, komt naar voren als één van de belangrijkste speerpunten in het publieke beleid van onze tijd. Vragen zoals hoe Artificicial Intelligence vormgeeft aan wat we inrichten in zorg, onderwijs, publieke dienstverlening en welke waarden en kaders worden aangeraakt door de nieuwe technologie, zijn urgente onderwerpen. Wat wij vanuit het actiepunt Open Algoritmes willen bereiken, is dat we na een grondige voorstudie en experimenteerfase zorgen voor een goede landing van de bevindingen in een open reeks discussies over de morele aard van algoritmes. Door deel te nemen aan deze gesprekken kunnen we de contouren bepalen voor “ethische” digitalisering.

Actiepunt 7: Project ‘Dilemmalogica’
Actiehouder: Voorlichtingsraad en Ministerie van Algemene Zaken
Op initiatief van de Voorlichtingsraad verzorgt de Rijksvoorlichtingsdienst op verzoek workshops en adviseert over dilemmalogica: hoe kun je eerdere actief openbaar zijn over het waarom en het hoe van overheidsbemoeienis? De gedachte hierachter is dat burgers en ondernemers openheid over afwegingen en dilemma’s waarderen: niet dat ze het per se eens zijn, wel dat ze het rechtvaardig vinden wat er gebeurt en eerder bereid zijn om mee te denken, werken en beslissen. Naast workshops in de afgelopen maanden bij ministeries en gemeenten en bijdragen op studiedagen, worden momenteel kernboodschappen getest: wat betekent het als je wel of niet dilemmalogica toepast zodra je iets agendeert of bekendmaakt? In voorbereiding voor 2019 is een leidraad met een stappenplan en voorbeelden. Voor 2019 is ook nader onderzoek voorzien naar de informatieverwerking van burgers bij de presentatie van dilemma’s. Meer informatie bij Guido Rijnja, g.rijnja@minaz.nl of 06-46875112.

Actiepunt 8: Pilot ‘Open by Design’
Actiehouder: Programma ‘Rijk aan informatie’
In samenwerking met: Instituut Maatschappelijke Innovatie (IMI)
De pilot ‘Open by design’ is voortvarend van start gegaan. In de zomer en het najaar van 2018 vonden er 6 workshops plaats in het kader van de pilot bij OCW, directie Kennis. Daarbij zijn verschillende thema’s en informatiecategorieën met dossierhouders en ICT-ers in kaart gebracht: beleidsproces (Archiefwet), Wob-verzoeken, ADR-rapporten, woonhuissubsidies Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en hotspot VMBO Maastricht. Telkens stonden daarbij de vragen centraal: Welke mogelijkheden zijn er rond dit thema om te werken met ‘Open by Design’? Hoe kunnen we de afweging over openbaarheid inregelen in het primair proces? Is het mogelijk om ‘persoonlijke beleidsopvattingen’ te scheiden van overige informatie? Bij OCW zal op basis van een ‘Lessons Learned’ document besluitvorming plaatsvinden over implementatie van Open by Design principes in het nieuwe DMS.

Parallel aan dit traject is voor de gemeente Bodegraven-Reeuwijk een quick scan uitgevoerd naar de stand van zaken rond Open Overheid en de kansen voor Open by Design. Ten slotte heeft het programma Rijk aan Informatie (RAI) enkele bijeenkomsten georganiseerd, onder meer over standaarden en mogelijke aansluiting op het E-depot. De komende maanden wordt door RAI gewerkt aan een whitepaper over actieve openbaarheid. IMI ondersteunt de verschillende trajecten. Deelname van andere overheden is nog mogelijk.

Actiepunt 9: Toetreding tot het Exctractive Industries Transparency Initiative (EITI)
Actiehouder: Ministerie van Buitenlandse Zaken (BuZa)
In samenwerking met: Ministerie van Economische zaken en klimaat (EZK)
Burgers ondervinden nadelen door de grondstof winning in Nederland. Een goed voorbeeld hiervan is de provincie Groningen, waar onrust blijft bestaan over de gaswinning. Door de gegevens over de olie en gaswinning openbaar te maken kan onduidelijkheid over de grondstofwinning worden weggenomen. Er is dan inzicht in de afweging tussen maatschappelijke kosten en baten. De EITI-standard is een vrijwillige internationale standaard voor verantwoorde en transparante winning van delfstoffen. Als deze standaard geïmplementeerd is in Nederland zal de informatie over de hele grondstof winningsketen openbaar zijn, vanaf het moment dat het gewonnen wordt tot en met de afdrachten aan de overheid.

Actiepunt 10: Open Aanbesteden (pilot OCDS)
Actiehouder: Ministerie van BZK
We zijn bezig met het opstellen van een adviesrapport over het actiepunt. We hebben bezoek gekregen van tweetal personen die zich binnen het Verenigd Koninkrijk bezighouden met hetzelfde onderwerp. We hebben hun advies ingewonnen over hoe dit actiepunt aan te pakken en waar we tegen aan lopen.

Actiepunt 11: Lokale Digitale Democratie
Actiehouder: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
In samenwerking met: Partners ‘Democratie in Actie’ programma
Op de Dag van de Lokale Democratie, 16 november 2018, is het netwerk lokale digitale democratie van start gegaan. In het najaar worden vervolgens de eerste activiteiten in gang gezet. Begin 2019 lanceren de netwerkpartners een manifest waarin gezamenlijke uitgangspunten geformuleerd worden. Het manifest moet gevoed worden door de ervaringen die in bestaande, en door het netwerk te starten, innovatietrajecten en pilotprogramma’s worden opgedaan. Door de netwerkpartners worden nu actiecoalities gevormd rond verschillende thematiek.  Gemeenten die werk willen maken van digitale participatie kunnen (onder voorwaarden) deelnemen aan de proeftuin. Vijftien gemeenten zijn op dit moment actief binnen de proeftuin. De proeftuin bestaat uit drie cycli. De eerste cyclus is in september van dit jaar gestart. In 2019 gaan nog twee cycli van start.


Geplaatst op 23 feb 2016
Door
Lees verder

Actieplan Open Overheid update 1

Elke zes weken publiceren we een blog waarin je de laatste stand van zaken voor alle actiepunten vindt. De actiehouders die verantwoordelijk zijn voor de actiepunten leveren deze informatie aan.

Actiepunt 1: Nationale open data agenda

Actiehouder: Actiehouder: ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In samenwerking met: alle ministeries.

Begin 2016 is het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties gestart met de uitvoer van de Nationale open data (Noda). Specifiek maken we momenteel werk van drie agendapunten. We zijn gestart met de update van de rijksbrede inventarisatie van datasets; samen met de departementen wordt gewerkt om op een gestructureerde manier datasets bij de departementen te inventariseren. De inventarisatie wordt ondersteunt door de beheerders van data.overheid.nl, het portaal via waar de datasets uiteindelijk zullen worden ontsloten. Verder voeren we gesprekken om de update van de Leidraad Open Data Gebruik vorm te geven. Hiervoor zijn we niet alleen in gesprek met de andere departementen, maar zijn ook met gemeenten. Ten slotte zijn de voorbereidingen voor resultaat 7 in volle gang. In maart komt namelijk de gebruikersgebruik voor het eerst bijeen, die als doel heeft om beleidsmatige input te geven.

Actiepunt 2: Stuiveling Open Data Award

Actiehouder: Actiehouder: ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In samenwerking met: het Leer- en Expertisepunt Open Overheid.

Deze prijs, die vernoemd is naar voormalig president van de Algemene Rekenkamer Saskia Stuiveling, wordt dit jaar voor het eerst uitgereikt. Als waardering voor haar jarenlange inzet en omdat zij een warm pleitbezorgster is van het actief openbaar beschikbaar stellen van Open Data is deze prijs geïntroduceerd. De Stuiveling Open Data Award is een prijs voor het stimuleren van innovatie en kwaliteit. In het bijzonder is de Stuiveling Open Data Award bedoeld om (her)gebruik van Open Data zichtbaar te maken en te bevorderen en om het nationale Open Data beleid te verstevigen. De Stuiveling Open Data Award maakt zichtbaar welke toepassingen mogelijk zijn, om zo de (maatschappelijke) meerwaarde te tonen en het beschikbaar stellen van Open Data te stimuleren en aan te moedigen. Momenteel wordt invulling gegeven aan de award en de samenstelling van de jury, in samenspraak met Saskia Stuiveling.

Actiepunt 3: ROUTE-TO-PA: Hergebruik van open data in de provincie Groningen

Actiehouder: Universiteit Utrecht, departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap. In samenwerking met: provincie Groningen, de gemeente Den Haag, het ministerie van BZK, Open Knowledge Foundation (Verenigd Koninkrijk) en diverse Europese universiteiten.

ROUTE-TO-PA is een door de Europese Commissie gefinancierd onderzoekstraject. De doelstellingen van ROUTE-TO-PA zijn:

  1. Een sociaal platform voor open data dat interactie tussen open data gebruikers en de overheid en tussen gebruikers onderling over een maatschappelijk vraagstuk mogelijk maakt.
  2. Transparantie bevorderende tools als aanvulling op het sociaal platform;
  3. Richtlijnen en good practices, zodat burgers en ondernemers Open Data beter kunnen inzetten bij 
het oplossen van maatschappelijke vraagstukken.

De doelstellingen worden ingezet, getest en experimenteerde in een echte omgeving, met ten minste 5 pilots in vijf verschillende Europese landen. De bijdrage van het Leer- en Expertisepunt Open Overheid is de ondersteuning van een pilot in Groningen die wordt begeleid door de Universiteit Utrecht. Samen met burgers, maatschappelijke organisaties, ondernemers en overheden verkent de provincie Groningen de mogelijkheden die er zijn om met open data vraagstukken inzichtelijk te maken en op te lossen omtrent krimp. Het gaat dan om vraagstukken gerelateerd aan wonen, werk en zorg. De eerste bijeenkomst in Groningen vond plaats op 18 februari.

Actiepunt 4: Actieve openbaarheid van informatie

Actiehouder: ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In samenwerking met: alle ministeries en uitvoeringsorganisaties.

Veel informatie die bij wet openbaar mag zijn, is nog gesloten. In het vorige actieplan is daarom gestart met een aantal pilots om specifieke informatie openbaar te stellen. Deze pilots worden in het huidige actieplan voortgezet. In 2016 zullen ook andere ministeries hun onderzoeksrapporten online zetten en worden de mogelijkheden verkend om ook uitvoeringstoetsen beschikbaar te stellen. Zo werken we aan het beschikbaar stellen van informatie en tegelijkertijd worden inzichten opgedaan over de mogelijkheden, de kosten en de grenzen van openbaarheid en op termijn een systeem van ‘open by design’.

Actiepunt 5: Open over geld: open spending detaildata

Actiehouder: Open State Foundation (OSF). In samenwerking met: Provincies, Waterschappen, Gemeenten, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), Interprovinciaal Overleg (IPO), Unie van Waterschappen (UVW) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).

Openspending Detaildata is op 15 januari officieel gelanceerd met het vrijgeven van de detaildata van de provincie en de gemeente Groningen. Deze pioniers van Openspending Detaildata hebben exports gemaakt vanuit hun financiële boekhoudsystemen. Gebruikers van Openspending hebben namelijk gevraagd om meer detail en inzicht in financiën van provincies, gemeenten en waterschappen.

De gemeenten Utrecht, Oirschot, Dordrecht, Lelystad en Heerlen volgen in februari met hun eigen detaildata. Daarnaast zijn er verbeteringen in de functionaliteit toegevoegd zoals een zoekfunctie. Voor het Actieplan Open Overheid wordt nu gezocht naar overheden die ook de volgende stap in financiële transparantie willen zetten. Heb je vragen of interesse in Openspending Detaildata? Neem dan contact op met de Open State Foundation.

Actiepunt 6: Open over besluitvorming bij gemeenten: open raadsinformatie

Actiehouder: Vereniging van Nederlandse Gemeenten. In samenwerking met: de Open State Foundation, diverse gemeenten en het ministerie van BZK.

Gemeenten willen de informatiepositie van hun inwoners versterken om hen beter te laten participeren in het democratische proces. Zij willen raadsinformatie als open data beschikbaar stellen. Dan kan, bijvoorbeeld, het stemgedrag van raadsleden in de loop der jaren worden gevolgd en vergeleken met het stemgedrag in andere gemeenten. In 2015 hebben vijf gemeenten, met expertise van Open State Foundation, VNG/KING, BZK en Nationaal Archief , een voorlopige standaard gezet voor betere  toegankelijkheid en ontsluiting van raadsinformatie. Dit resultaat is aangeboden aan het Actieprogramma Open Overheid en aan de Digitale Agenda 2020 van de VNG. In 2016 worden twee sporen gevolgd:

  1. in het ‘doe-spoor’ worden, in samenwerking met leveranciers van raadsinformatiesystemen, verdere toepassingen ontwikkeld die door alle gemeenten kunnen worden ingezet.
  2. in het ‘denk-spoor’ wordt  met de expertise van Open State Foundation, VNG/KING, BZK en Nationaal Archief, en gevoed vanuit het doe-spoor, de voorlopige standaard verdiept.

Actiepunt 7: De ambtenaar als vakman in de energieke samenleving

Actiehouder: ministerie van Infrastructuur en Milieu. In samenwerking met: de energieke samenleving en het ministerie van BZK.

In vervolg op de Community of Practise (CoP) voor medewerkers die in 2015 plaatsvond (een CoP van koplopers in omgaan met de energieke samenleving), is in februari 2016 een CoP voor 10 middenmanagers gestart onder leiding van de directeur Participatie. Doel is middenmanagers ervaringen uit te laten wisselen en hen verder te begeleiden in het aansturen van hun medewerkers die actief samenwerken met de energieke samenleving. In vervolg op 2 lunchbijeenkomsten in 2015, wordt een planning opgesteld voor lunchbijeenkomsten met goede voorbeelden over samenwerking met de energieke samenleving. De uitvraag voor een aantal leer-werkdagen ligt voor besluitvorming in het DG overleg. De circa 850 medewerkers van de beleidskern zullen vanaf het najaar gaan oefenen aan de hand van casuïstiek en in verbinding met hun eigen dossiers in het omgaan met de energieke samenleving. Onderdeel van het programma is inzicht krijgen in het PBL/NSOB model met 4 rollen voor de overheid. In het kader van ‘leren door doen‘ zijn in 2015 3 dossiers geselecteerd voor leren in het werk.

Actiepunt 8: Informele aanpak Wob-verzoeken

Actiehouder: ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In samenwerking met: diverse gemeenten en het Leer- en Expertisepunt Open Overheid.

Het Kenniscentrum Prettig contact met de Overheid (PCMO) ondersteunt en begeleidt overheidsorganisaties bij het toepassen van de informele aanpak. Sinds ruim een jaar ondersteunt het kenniscentrum ook bij de monitoring, analyse en rapportage van de informele aanpak bij de behandeling van Wob-verzoeken. Momenteel wordt een handleiding ontwikkeld over de informele aanpak voor Wob-coördinatoren, met interventies, procesoptimalisaties en een beschrijving van best practices. Deze handleiding wordt op het PCMO jaarcongres op 26 april a.s. gepresenteerd. Op het jaarcongres wordt ook een masterclass informele aanpak bij de behandeling van Wob-verzoeken verzorgd, en worden materialen om zelf een eigen project op te starten (zoals een stappenplan en handleiding) verstrekt.

Actiepunt 9. Ondersteuning van overheden: het Leer- en Expertisepunt Open Overheid (LEOO)

Actiehouder: ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties. In samenwerking met: ICTU, maatschappelijk betrokken partijen, diverse gemeenten, provincies en ministeries.

Het Leer- en Expertisepunt Open Overheid (LEOO) is er ter ondersteuning van organisaties die actief bezig zijn met Open Overheid. Het LEOO bestaat vanaf mei 2015 en bouwt voort de behaalde resultaten. Highlights van de afgelopen zes weken:

  1. Als kennismakelaar gaven wij diverse workshops, bijvoorbeeld tijdens de startbijeenkomst Open Overheid,  het IenM big data festival, de Stadsmakerstop (over Budgetmonitoring) en het Geldstromen door de wijk festijn.
  2. Als ondersteuner van mede-overheden voerden wij vele gesprekken en als kennismakelaar waren wij medeorganisator van het Kennisnetwerk Actieve Openbaarheid en troffen wij voorbereidingen voor de leerkring Open Data voor gemeenten en de gebruikersessie Open Data.
  3. Als vergroter van de zichtbaarheid van Open Overheid publiceerden wij content zoals de handleiding Wet hergebruik van overheidsinformatie, het interview met Kaat Goderie en we gingen we van start van de blogreeks ‘3 over democratie’ met ideeën over vernieuwende vormen van democratie zoals Open Data Democratie.