Balans met Doe-democratie
3 over democratie (deel 7)

De balans met Doe-democratie staat centraal in deze zevende blog van deze tiendelige serie over Open Overheid en democratie. Aan het woord komen de drie nieuwe geïnterviewden: Merel Heijke, Martijn Kool en Hans Alberse. Merel is consultant inzicht en sturingsadvies bij KING, Kwaliteitsinstituut Nederlandse gemeenten en sterk betrokken bij Democratic Challenge. Martijn is directeur van het Centrum voor Budgetmonitoring en Burgerparticipatie en oud-partijvoorzitter van een lokale afdeling van een politieke partij. Hans is oud-raadslid, oud-wethouder in de gemeente Rheden en oud-burgemeester binnen de gemeente Lingewaal en Oude-IJsselstreek; ooit begonnen als vrijwilliger in een wijkcentrum en sinds vorig jaar als zelfstandige werkzaam als adviseur Vernieuwing Democratie.

Van links naar rechts: Merel Heijke, Martijn Kool, Hans Alberse

Iedere blog uit deze serie start met een citaat uit een eerder gehouden interview over Open Overheid. Dit keer is dat een citaat van Davied van Berlo: “We moeten zoeken naar een balans tussen Doe-democratie en representatieve democratie. Door in ons werk beter aan te sluiten bij initiatieven uit de samenleving versterken we de Doe-democratie. Natuurlijk hebben nog we enorm ver te gaan om die kanteling te maken richting Open Overheid en co-creatie met de samenleving. Dat tipping point daar zijn we nog lang niet.”

Hoe kunnen we representatieve democratie en Doe-democratie met elkaar in balans brengen, Martijn, Hans en Merel?
Martijn Kool: Zoeken naar een balans veronderstelt twee tegenovergestelde gewichten die even zwaar moeten zijn, want anders heb je geen balans. Zo denk ik niet. Volgens mij moeten we de democratie opnieuw uitvinden. Maak gebruik van de sterke elementen van huidige vormen van democratie: representatief, deliberatief, enzovoort. En laten we doorgaan met experimenten. Natuurlijk noem ik dan budgetmonitoring als voorbeeld, maar denk ook eens aan een burgerbegroting. In de leerkring Burgerbegroting zijn we bezig om de experimenten die er zijn om inwoners steeds meer eigenaar te maken van de besluitvorming in beeld te brengen en van elkaar te laten leren. Zo gingen we recent met de bus naar Antwerpen die al een Burgerbegroting heeft. Daar zie ik ook een terugkerend proces waar burgers wel één keer besluiten moeten nemen in een halve dag, maar waarin ook gedurende het jaar al naar wordt toegewerkt met informatie in diverse vormen en maten, gesprekken en dialoog.

“Volgens mij moeten we de democratie opnieuw uitvinden.” – Martijn Kool

Hans Alberse: De representatieve democratie heeft veel aan gezag verloren en blijft zeker voorlopig nog een rol vervullen. Ik vind dat je op een speelse manier moet gaan experimenteren met parallelle vormen van democratie, bijvoorbeeld een burgerjury. Ik kan nog de burgervisitatie, de inmiddels welbekende G1000-initiatieven en nog vele andere vormen toevoegen aan de lijst met parallelle vormen van democratie. Mensen willen steeds meer zelf kunnen beslissen over hun leven en leefomgeving en velen vinden het vaak logisch en prettig om aan bij te dragen. Ik ben heel optimistisch over wat we met al die positieve krachten in onze samenleving kunnen doen. Dus politici, durf zaken uit handen te geven, durf te delen, sluit aan waar mensen al zijn en doe mee. Treedt buiten het veilige domein van het gemeentehuis en betreedt ‘de echte wereld’. En als er dan mooie dingen bereikt worden: wees dan als politiek heel bescheiden. Dus ga niet op details nog wijzigen, tenzij de fysieke of sociale veiligheid écht in het geding is. Binnen de regels is er vaak veel meer ruimte dan gedacht.

“Politici, sluit aan waar mensen al zijn en doe mee.” – Hans Alberse

Merel Heijke: Nu zijn we nog aan het uitzoeken hoe representatieve democratie en Doe-democratie bij elkaar passen, maar er ontstaat vanzelf weer een nieuwe – tijdelijke – balans. Laten we vooral niet voorbij gaan aan het idee van representatie: dat is op zichzelf geen gek idee. Representatie lijkt me in veel gevallen zelfs heel efficiënt, want ik snap best dat niet iedereen zich met allerlei detailonderwerpen wil gaan bezighouden.

“Representatie is op zichzelf geen gek idee.” – Merel Heijke

Tot slot een reactie van degene met wiens citaat we startten: Davied, wat wil jij nog toevoegen naar aanleiding van bovenstaande?
Er zijn enorm veel goede initiatieven, dus mijn aanvulling zou zijn: probeer van elkaar, van andere gemeenten en organisaties, te leren. We zijn bezig met een zoektocht naar een nieuwe democratie, naar een manier om ons als samenleving te organiseren. Daarbij gaat het er niet om dat bestuurders of ambtenaren een stap terug doen, maar dat we samen een stap vooruit zetten.