Open Government Partnership
Brengen en halen in Tblisi

Begin juni vond in Tblisi (Georgië) een bijeenkomst plaats van de Europese contactpersonen van het Open Government Partnership (OGP) waar Nederland lid van is. Nicole Donkers, clustercoördinator van het team Open Overheid van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties nam actief deel aan de besprekingen. We vroegen naar haar ervaringen.

Met welke vragen en verwachtingen ging je erheen?
Ik wilde weten hoe andere landen bezig zijn met Open Overheid en met name de actieplannen. De meeste landen zijn namelijk – net als wij hier in Nederland – bezig met het uitvoeren van voorgenomen acties en met het maken van een nieuw actieplan Open Overheid binnen de context van het Open Government Partnership (OGP). Ik wilde van hen leren en ons netwerk vergroten. Verder was ik ook benieuwd hoe OGP zichzelf zou profileren en wat voor henzelf belangrijk was.

“Het OGP heeft een sterke reputatie en sterke status en die zijn ook erg belangrijk om daar als Nederland onderdeel van te zijn”

En wat nam je mee terug?
Ik heb daar een aantal gesprekken gevoerd over of we binnen Nederland de goede dingen aan het doen zijn binnen het huidige actieplan 2014-2015 en of de Nederlandse context nog wel goed past binnen de context van OGP. We vinden in Nederland de structuren van OGP op een paar punten nogal dwingend, dus dat waren soms pittige gesprekken. Ik vind het belangrijk dat OGP goed beseft dat ieder land vanuit een andere optiek meedoet. Voor een land zoals Georgië is OGP belangrijk omdat ze graag een moderne staat willen zijn. Bij hen gaat transparantie grotendeels over beter de corruptie kunnen bestrijden. En in Nederland gaat het vooral over transparantie, burgerparticipatie en de gelijkwaardige informatiepositie van inwoners. Dat zijn andere contexten die vragen om andere activiteiten. Natuurlijk zijn we uniek als Nederland, maar als je goed kijkt dan zijn er andere landen waarmee we meer sterk verwant zijn namelijk de Noordelijke landen zoals Zweden, Noorwegen, Finland en Denemarken. Als je dan als OGP een gestandaardiseerde methodiek wilt toepassen op 65 landen dan gaat dat wringen. Zo gaat ons nieuwe actieplan in per 1 januari 2016 en dat is dus net even uit de pas, bezien vanuit de OGP methodiek.

Waar liggen nog kansen voor Nederland binnen het OGP netwerk?
OGP heeft een heel mooi netwerk, ze hebben heel veel kennis en wij kunnen daar veel meer mee doen. Daar zit ook dynamiek in en die kunnen we gebruiken voor de Nederlandse context. Zo zagen we in Georgië grote billboards langs de weg met in chocoladeletters:

O P E N  G O V E R N M E N T  P A R T N E R S H I P

Voor Georgië is OGP een duidelijk podium. Voor Nederland is dat wellicht wat minder interessant, maar kijk even naar het netwerk, in het OGP zijn ook de OECD, UNDP en de Wereldbank betrokken. Aan zulke partijen kunnen we veel hebben. We kunnen ook nog sterker aansluiten op het netwerk, meer meedoen bijvoorbeeld binnen de working groups, bijvoorbeeld over Open Data of Transparantie in besluitvormingsprocessen. Deze staan ook open voor deelname door anderen dan de contactpersonen van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Daar specifiek zouden we als Nederland veel meer kunnen brengen en halen.

“In Nederland gaat het vooral over transparantie, burgerparticipatie en de gelijkwaardige informatiepositie van inwoners”

Hoe presenteerde het OGP zichzelf?
Als één grote familie, heel warm en hartelijk, makkelijk en toegankelijk. Zo drukte iedereen me wel even op het hart dat ik Hanneke Snippen-Dullemond, onze eigen Nederlandse contactpersoon, de hartelijke groeten moest doen. Tegelijkertijd profileert de OGP zichzelf ook als een internationaal platform waarbij ook een minister-president zoals Irakli Garibashvili (Georgië) en een staatssecretaris zoals Thierry Mandon (Frankrijk) komen vertellen over hoe belangrijk zij transparantie voor hun landen vinden. En daarin heeft OGP een sterke reputatie en sterke status en die zijn ook erg belangrijk om daar als Nederland onderdeel van te zijn.

“Ik kan me zo voorstellen dat Open Overheid onderwerp van bespreking kan zijn tijdens de komende EU-top onder Nederlands voorzitterschap”

Hoe kunnen we in Nederland een sterkere verbinding maken tussen Open Overheid en de hoogste politieke gezagsdragers?
Daar komen vast nog wel kansen voor. Allereerst willen we ons met het actieplan 2016-2017 sterk profileren op het internationale podium van OGP. Daarin nemen we ook al onze ervaringen mee en kunnen we onze kennis en kunde internationaal neerzetten. En ten tweede moeten we ons realiseren dat de OGP erg interessant is in het kader van het komende Nederlands EU-voorzitterschap. Ik kan me zo voorstellen dat tijdens de EU-top modernisering van de overheid, Open Overheid en transparantie onderwerpen van bespreking kunnen zijn. Dan doet zich een unieke kans voor om de EU-netwerken en de netwerken van OGP, maar ook van de OECD en van de Wereldbank met elkaar te verbinden. Nederland kan hier een mooie brugfunctie vervullen. Daarbij is ook behulpzaam dat er bij het OGP twee Nederlanders werken: Paul Maassen als Civil Society Coordinator, ondersteund door Nout van der Vaart.

“Andere landen zijn soms wel verbaasd over de grote hoeveelheid aandacht die er binnen het Nederlands parlement voor Open Overheid is”

Hoe kijken de aan het OGP deelnemende landen naar Nederland?
Nederland staat bekend als actief, meedenkend en een klein beetje recalcitrant. Vanuit andere landen zijn ze soms wel een beetje verbaasd over de grote hoeveelheid aandacht die er binnen het Nederlands parlement voor Open Overheid is. Er zijn de laatste jaren veel moties door de Tweede Kamer aangenomen en toezeggingen aan de Kamer gedaan op het terrein van actieve openbaarheid en open data. In andere landen is zoveel aandacht niet altijd gebruikelijk. Anderzijds bestaat in sommige andere landen veel meer maatschappelijke druk op regeringen om een meer Open Overheid te worden, bijvoorbeeld in landen in transitie. In Nederland lijkt de druk van ‘civil society’ op de regering minder groot. Misschien komt dat wel doordat in Nederland steeds meer beleid samen met belanghebbenden wordt ontwikkeld.

Hoe kijk je terug op Tblisi?
Georgië is één van de meest gastvrije landen die er maar bestaat. Hartelijke mensen en bij de douane op het vliegveld keken de douaniers eerst kritisch naar m’n paspoort om daarna een fles heerlijke rode wijn mee te geven voor thuis. Dat heb ik nog nooit eerder meegemaakt!

Meer lezen?

1. De website van het OGP http://www.opengovpartnership.org geeft meer informatie, o.a. over de aankomende Global Summit op 27, 28, 29 oktober 2015 is in Mexico Stad, de Open Goverment Awards en de Explorer waarmee je sinds kort de grote rijkdom aan OGP data kunt ontsluiten.
2. De website van de Civil Society Engagement working Group: http://www.ogphub.org/
3. Interview met Hanneke Snippen-Dullemond, de Nederlandse contactpersoon vanuit het team Open Overheid van BZK: https://open-overheid.nl/interview/meer-ambitie-graag/
4. Open Overheid in actie! Onder deze titel werken we in Nederland aan het Actieplan 2016 – 2017. Wil jij daaraan bijdragen? Leer hier meer: https://open-overheid.nl/open-overheid/open-overheid-in-actie/