Gelijkwaardige informatiepositie
3 over democratie (deel 8)

De gelijkwaardige informatiepositie van burgers staat centraal in deze achtste blog van de tiendelige serie over Open Overheid en democratie. Aan het woord komen Merel Heijke, Martijn Kool en Hans Alberse. Merel is consultant inzicht en sturingsadvies bij KING, Kwaliteitsinstituut Nederlandse gemeenten en sterk betrokken bij Democratic Challenge. Martijn is directeur van het Centrum voor Budgetmonitoring en Burgerparticipatie en oud-partijvoorzitter van een lokale afdeling van een politieke partij. Hans is oud-raadslid, oud-wethouder in de gemeente Rheden en oud-burgemeester binnen de gemeente Lingewaal en Oude-IJsselstreek; ooit begonnen als vrijwilliger in een wijkcentrum en sinds vorig jaar als zelfstandige werkzaam als adviseur Vernieuwing Democratie.

Van links naar rechts: Merel Heijke, Martijn Kool, Hans Alberse

Iedere blog uit deze serie start met een citaat uit een eerder gehouden interview over Open Overheid. Dit keer is dat een citaat van Jeroen van Spijk, wethouder van de gemeente Haarlem: “Mijn ambitie is dat de overheid de technologie gebruikt om direct in een horizontale, meer gelijkwaardige relatie te komen met de samenleving. Ik zie een verschuiving van de verticale, hiërarchische relaties naar horizontale netwerkrelaties. Mensen kijken steeds minder op tegen grote instituties zoals de overheid, banken en de medische sector. Mensen zien dat tegenwoordig anders. Wij zijn samen bezig om iets moois van de samenleving te maken. De technologische ontwikkelingen versterken dat, bijvoorbeeld doordat mensen toegang hebben tot grote hoeveelheden data, via de iPad of computers. Doordat Haarlem informatie actief openbaar maakt krijgen inwoners een gelijkwaardiger informatiepositie. Dit zorgt ervoor dat we op een veel gelijkwaardiger niveau met elkaar kunnen communiceren.”

Hoe belangrijk vind je een gelijkwaardiger informatiepositie van burgers voor vernieuwende vormen van democratie?
Merel Heijke: Heel belangrijk als basis. En vervolgens moet je een dergelijke vernieuwende vorm van democratie net als de huidige vorm van democratie nog wel levend houden, laten werken. Daar is meer voor nodig. Zo vind ik het belangrijk dat mijn stem vertegenwoordigd wordt, door mezelf of door een ander. Dat mijn stem gehoord wordt. En dat mijn stem meeweegt. Democratie is naast openheid ook meer betrokkenheid van burgers, meer zeggenschap en vooral heel goed luisteren naar elkaar!

Martijn Kool: Essentieel, maar daar begint het pas. Na de data en informatie komen het gesprek, de afwegingen en uiteindelijk de keuzes. Data en informatie stimuleren enorm. Dus Open Overheid is hard nodig!

“Democratie is naast openheid ook meer betrokkenheid van burgers, meer zeggenschap en vooral heel goed luisteren naar elkaar!” – Merel Heijke

Hans Alberse: Essentieel! Als een overheid niet open is dan moet dat uit te leggen zijn. Niet vanuit een verdedigende houding achteraf, maar er moet vooraf al over nagedacht en gesproken zijn. Het moet in de genen gaan zitten, dus dan moet het taalgebruik ook begrijpelijk zijn en niet vol met afkortingen zitten. Dit begint bij het besef dat je iets wilt bereiken voor en met de maatschappij en dat je daarom verbinding moet maken, met hoofd, hart en handen. Ik denk dan aan een project waarop een zodanig grote maatschappelijke druk lag dat we wantrouwen alleen maar konden wegnemen door open te zijn. En als dat niet lukt, dan keert de wal het schip.

“Als een overheid niet open is dan moet dat uit te leggen zijn. Niet vanuit een verdedigende houding achteraf, maar er moet vooraf al over nagedacht en gesproken zijn.” – Hans Alberse

Tot slot nog een reactie van degene met wiens citaat we deze blog startten: Jeroen, wat vind je van bovenstaande reacties op jouw citaat?
Jeroen van Spijk: Dit is best een spannende zoektocht en het is makkelijker gezegd dan gedaan. Daarom ben ik blij dat vanuit verschillende kanten deze uitdaging om de relatie tussen overheden en inwoners te verbeteren, wordt aangegaan.