Succesvolle internationale Open Overheid bijeenkomst bij BZK

Verslag door Tim van Spanning (beleidsteam Open Overheid, ministerie van BZK)

Op 23 en 24 oktober werd bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de internationale bijeenkomst ‘Using open government to build trust in high-income countries’ georganiseerd, op initiatief van het Open Government Partnership (OGP).

Open Government Partnership
Het OGP werd opgericht door de regeringen van acht verschillende landen in 2011 en is uitgegroeid tot een organisatie met 75 lidstaten. Nederland is met haar aansluiting in 2012 een van de eerste leden van dit internationale verbond dat zich inzet voor meer transparantie bij de overheid, de bestrijding van corruptie en het gebruik van nieuwe technologieën om het openbaar bestuur te verbeteren. Dit gebeurt met het Actieplan Open Overheid.

Vertrouwen in de overheid
Uit verschillende grote onderzoeken blijkt dat het vertrouwen van burgers in de overheid en haar instituties de afgelopen dertig jaar wereldwijd is gekrompen. Uit de Edelman Trust Barometer van 2017 kwam naar voren dat in de gepeilde landen nog maar 41 procent van de burgers vertrouwen heeft in de autoriteiten. Omdat in hogere-inkomenslanden sprake is van een vergelijkbare problematiek, kwam een groep van 34 experts afkomstig van overheden, internationale organisaties en maatschappelijk middenveld samen om te leren van de verschillende manieren waarop kwesties worden aangepakt. Tegen welke problemen loopt men aan? Ook was er ruimte om inspiratie op te doen voor nieuw beleid.

Na een woord van welkom van Eric Stokkink, afdelingshoofd Democratie bij de directie Democratie en Burgerschap, en Sanjay Pradhan, CEO van het OGP, ging het tweedaagse evenement van start. Gezamenlijk werd stilgestaan bij de hoofdoorzaken van wantrouwen, en de belangrijkste manieren om te werken aan hernieuwd vertrouwen. Dit werd geïllustreerd door presentaties van meerdere deelnemers over hun eigen projecten.

Zo inspireerde Hunbum Jang met het Zuid-Koreaanse ‘Gwhanghwamoon 1st Street’ project. Na het vreedzaam afgedwongen aftreden van president Park Geun-Hye in 2016, werd het land in razendsnel tempo een succesvol consultatiemechanisme opgezet om de overheid meer open te maken voor de burger. Zuid-Korea, dat geen traditie van inspraak en transparantie kent, heeft zo in korte tijd grote stappen gezet.

Prettig contact met de overheid
Lynn van der Velden sprak namens Nederland over haar project ‘prettig contact met de overheid’, een programma van BZK dat bestuursorganen ondersteuning geeft bij het inzetten van een informele aanpak bij het contact met het publiek. Door een open, eerlijke en nieuwsgierige houding aan te nemen, en andere communicatieve vaardigheden in te zetten, kunnen een hoop knelpunten voor de burger worden weggenomen. Dit vergroot de tevredenheid over de overheid, en kan het vertrouwen versterken.

Vertrouwen vormt de basis van de relatie tussen overheid en haar burgers, en afwezigheid van vertrouwen zorgt voor een negatieve invloed op beleidsvorming en haar uitkomsten. Zonder de samenwerking, instemming en het vertrouwen van burgers, bedrijven en maatschappelijk middenveld, kan een overheid rekenen op hogere economische kosten, niet-naleving van wetten, een lagere stemopkomst, minder sociale cohesie en zelfs toegenomen radicalisering. Een evenement als dit, en de vele gevoerde inspirerende gesprekken, draagt bij aan het oplossen van de problematiek. Voor Nederland zijn onder andere als lessen meegenomen dat een betere balans gevonden moet worden tussen het opleggen van regelgeving van bovenaf, en het bieden van ruimte aan initiatieven van onderop. Het is niet aan het ministerie om het evangelie van open overheid te preken, maar om te luisteren naar de problemen van de burger, en daarop in te spelen. Dit nieuwe internationale netwerk en de vele inspirerende voorbeelden die gedeeld zijn, kunnen daarbij helpen.

Wil je meer teruglezen over de OGP bijeenkomst? Bekijk dan ook deze Storify voor een overzicht van de twitterberichten.