Open Data, wah kos’ dah dan?

De wet hergebruik van overheidsinformatie is met ingang van 18 juli 2015 in werking getreden. Daarmee zullen steeds meer verzoeken om data van de overheid gehonoreerd worden en zal deze data ook gepubliceerd moeten worden. Dit brengt natuurlijk kosten met zich mee. Wat kost het nu om data te publiceren?

Vorig jaar is hier in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken onderzoek naar gedaan. Deze rapportage is al langere tijd beschikbaar, maar de actualiteit maakt het handig om het nog eens onder de aandacht te brengen.

Het onderzoek is uitgevoerd bij een aantal overheidsorganisaties; Gemeente Rotterdam, Gemeente Enschede, het KNMI, het Kadaster en De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed.

Bij het publiceren van data moet je rekening houden met de volgende 3 aspecten:

1. Infrastructurele kosten
2. Veranderkosten
3. Beheerkosten

Infrastructurele kosten
Bij de infrastructurele kosten gaat om de aanschaf van extra servers en software die nodig zijn om de Open Data ergens te kunnen plaatsen. Het blijkt dat de kosten hiervoor rond de € 5.000,- liggen. Het is wel van belang om hierin alleen de kosten op te nemen die specifiek voor het ontsluiten van Open Data worden gemaakt. Zo heeft het KNMI een grootschalige infrastructuur, het KNMI Data Center (KDC) de kosten hiervan zijn beduidend hoger, echter voor specifiek Open Data is 1 extra server aangeschaft voor €20.000,- die wordt afgeschreven in 5 jaar.

Veranderkosten
De veranderkosten zijn over het algemeen het grootst. Deze hebben betrekking op een medewerker die binnen de organisatie aan de slag moet om alles aan de praat te krijgen. Het voeren van gesprekken met de data-eigenaren, het wegnemen van bezwaren, het zorgen voor een situatie waarin de data ook duurzaam wordt ontsloten. Kortom een nieuwe rol binnen overheidsorganisaties, een rol als een soort oliemannetje om de eigenaren van de data, managers en bestuurders op een goede manier bij elkaar brengen. Overigens maakt een wet als de wet Hergebruik van Overheidsinformatie het leven van deze veranderaar een beetje makkelijker, er is namelijk een wettelijke grondslag voor de werkzaamheden die uitgevoerd moeten worden. De kosten voor deze veranderaar zijn gemiddeld 1 FTE ~ € 50.000,-.

Beheerkosten
Als laatste moet er rekening worden gehouden met beheerkosten. Het gaat dan om de kosten van het duurzaam ontsluiten van de data, als er updates zijn moeten deze ook gepubliceerd worden, het gaat om de structurele kosten van de infrastructuur en het gaat om extra kosten zoals die van een helpdeskmedewerker. De kosten die met het beheer zijn gemoeid bedragen tussen de €10.000,- en €15.000,- per jaar.

Natuurlijk kunnen er bij bovengenoemde kosten allerlei voorbehouden worden gemaakt. De kosten zien er anders uit voor organisaties die massief data ontsluiten versus organisaties die incidenteel data ontsluiten. En de hoeveelheid en diversiteit van datasets maakt ook verschil uit.

Een belangrijke vraag staat centraal: zijn dit extra kosten? Of zijn het kosten die vallen onder de publieke taak van een overheidsorganisatie? Het beschikbaarstellen van overheidsinformatie is immers al een publieke taak, en met het beschikbaar stellen van deze informatie als Open Data komt een overheidsorganisatie hieraan tegemoet. Alleen al vanuit dien hoofde is het beschikbaar stellen van Open Data een kerntaak van de overheid en is het prima te verdedigen dat de kosten van Open Data een integraal onderdeel uitmaken van de bedrijfsvoeringskosten van een overheidsorganisatie. De rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) heeft deze stap al gezet. De RCE maakt geen onderscheid meer tussen gebruikers of hergebruikers, de een neemt informatie tot  zich via de website van de RCE, de ander neemt informatie tot zich in de vorm van Open Data. In beide gevallen behoort het tot de uitvoering van de publieke taak.

Dit onderzoek geeft een eenzijdig beeld van Open Data, het gaat alleen over de kosten van Open Data en niet over de baten. Echter, zolang deze kosten niet gemaakt worden zullen er zeker geen baten zijn!

Voor een volledig beeld verwijs ik graag naar het rapport “Wah kos’ dah dan?”