Expertisepunt Open Overheid
Geplaatst op 14 mrt 2019
Door
Lees verder

Open Gov Week van start met feestelijk Open Ontbijt

Verslag Open Ontbijt en lancering Open Stateninformatie app

Hoe vier je de start van Open Gov Week beter dan met een Open Ontbijt en feestelijke app lancering. Het mag gezegd worden: een beetje vroeg was het wel. Maar dat weerhield veel mensen er niet van om maandagochtend 11 maart naar het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) te komen voor een mooie Open Overheid bijeenkomst, waarbij Open Stateninformatie – één van de actiepunten uit het Actieplan Open Overheid – centraal stond.

Marieke Schenk (coördinator Leer- en Expertisepunt Open Overheid) benadrukte bij haar opening het belang van aandacht voor Open Overheid. “De wil om het onderwerp Open Overheid blijvend op de kaart te zetten is ontzettend belangrijk. Zo kunnen inwoners meekijken met wat er gebeurt. En aangeven of iets handiger of slimmer kan. Open Overheid is daarom een waardevolle bijdrage aan onze democratie, zowel op nationaal als lokaal niveau.”

Informatiehuishouding op orde met Open Stateninformatie
Precies om die reden is het actiepunt Open Stateninformatie onderdeel van het Actieplan Open Overheid. Tom Kunzler (adjunct-directeur Open State Foundation) licht dit actiepunt toe. Als onderdeel van het Actieplan maken provincies hun stateninformatie beter toegankelijk en beschikbaar via een standaard. Waarom dit belangrijk is? De informatiehuishouding van overheden kan en moet echt beter. Ook het taalgebruik van overheden kan in veel gevallen duidelijker en toegankelijker. Dat is belangrijk voor bijvoorbeeld journalisten, belangenbehartigers en inwoners, geeft Tom aan. Journalisten hebben weinig tijd om zich vast te bijten in stukken van de Provinciale Staten, dus om de journalistiek en inwoners van dienst te zijn is heldere informatie en taal essentieel.

Een van de uitdagingen hierbij is het goed uitwisselbaar maken van informatie van verschillende overheden. Tom raadt overheden aan om geen eigen systeem te bedenken voor hun informatiehuishouding, maar te kiezen voor het standaardiseren hiervan. Alleen dan kun je informatie koppelen.

Het Actieplan Open Overheid als hulpmiddel
Nederland is lid van het Open Government Partnership en stelt daarom iedere twee jaar een nieuw Actieplan Open Overheid op. In het Actieplan Open Overheid 2018-2020 staan elf actiepunten die bijdragen aan een opener overheid. Tom ziet het Actieplan als een van de hulpmiddelen voor een opener overheid. Een tweede hulpmiddel is de Wet open overheid (Woo). Hierin staat onder andere dat overheden besluitvorming als data moeten delen. Maar waarom wachten tot die wet van kracht is? Tom doet een oproep aan alle provincies die zich nog niet hebben aangesloten bij Open Stateninformatie: “Vijf provincies doen al mee, nu de andere zeven nog!”

Lancering winnende app: koppeling nieuws en Stateninformatie
Eind vorig jaar organiseerde Open State Foundation, samen met provincies die deelnemen aan Open Stateninformatie, een App Challenge om ontwikkelaars uit te dagen een applicatie te ontwikkelen die Stateninformatie toegankelijk maakt voor een bredere doelgroep. De winnaar van deze wedstrijd is Oberon met de app ‘Voordat het nieuws was’. Zij wonnen daarmee afgelopen december 30.000 euro ontwikkelbudget, beschikbaar gesteld door BZK. Met een druk op de rode knop lanceren Hans-Peter Harmsen (de winnaar), Jan van Ginkel (concerndirecteur en loco-provinciesecretaris Zuid-Holland) en Tom Kunzler de app.

‘Voordat het nieuws was’: wat kun je ermee?
Leuk zo’n app, maar wat kun je er precies mee? Hans-Peter Harmsen, oprichter en directeur van Oberon, licht het idee achter de app toe: “Als burger vind ik Open Data super interessant. Waarom? Het gaat over onze volksvertegenwoordigers. Het is interessant om te weten wat er precies gebeurt en besproken wordt. Nog veel belangrijker is het checken van nieuws. En dat kan nu met onze app.” Als je inzicht hebt in de besluitvorming, dan zie je dat het vaak veel ingewikkelder ligt. “Er zijn allerlei subtiele achtergronden voor bepaalde besluiten die je meestal niet in nieuwsartikelen terugvindt.”

Met de plugg-in voor je browser (Chrome en Firefox) van ‘Voordat het nieuws was’ heb je eenvoudig toegang tot interessante data uit de Open Statendatabase wanneer je een artikel leest op een nieuwswebsite. Zie je het logo van ‘Voordat het nieuws was’ bij een artikel? Dan is er extra informatie gevonden. De applicatie is nog in bèta: “De plugg-in is live, maar je zal zien dat er nog best wat aan ontbreekt.” De focus van ‘Voordat het nieuws was’ ligt op regionale media, zoals websites van Noord-Hollands Dagblad, AD, De Limburger, 1Limburg, Omroep Flevoland, Omroep West, De Stentor, RTV Utrecht, Het Parool, maar ook de website van de NOS.

Biologisch argument voor Open Overheid
Tijdens de levendige interactieve afsluiting met Ivonne Jansen-Dings (strategisch adviseur technologie & samenleving provincie Zuid-Holland), Eveline Stapel-van Dijck (programma manager de Digitale Provincie, provincie Noord-Holland), Jan van Ginkel (concerndirecteur en loco-provinciesecretaris Zuid-Holland) en Tom Kunzler (adjunct-directeur Open State Foundation) – onder de bezielende leiding van Paul Suijkerbuijk (LEOO) – gaat het over argumenten voor Open Overheid, Open Data en ‘naar buiten gaan’.

Zo benoemt Jan van Ginkel het biologische argument voor een Open Overheid. “Elk systeem dat zich afsluit van zijn context, gaat op een dag dood. Je bent alleen vitaal als je in voortdurende interactie bent met je omgeving.” Wat hem betreft heb je daarom iets uit te leggen als je daar niet aan meedoet.

Nu aan de slag
Tom voegt daaraan toe dat wachten op wetten geen argument is om nog niet aan de slag te gaan met Open overheid. Er komen nieuwe wetten aan, maar zorg dat je nu al data hebt die voor iedereen goed toegankelijk en bruikbaar is.

Evelien wijst op het feit dat de provincie vaak nog niet is ingericht om ‘aan de slag te gaan’. Zij raadt daarom aan om stapsgewijs naar buiten te treden met data. En ondertussen werk te maken van het op orde brengen van de eigen organisatie en informatiehuishouding. Hoe je weet dat het goed genoeg is om die stap naar buiten te maken? Dat weet je nooit helemaal zeker, maar dat hoef je misschien ook niet helemaal zeker te weten, aldus Eveline.

Naar buiten
Wat Jan betreft gaat het ‘bij de stap naar buiten’ niet alleen om Open Data en Open Overheid, maar om het herontwerpen van de informatiesamenleving. “Een transformatie heeft alleen kans van slagen wanneer je dat met samenwerkingspartners uit het ‘ecosysteem’ doet.” Meer dan voorheen moet de overheid op zoek naar partners om samen die transformatie vorm te geven. Daarom pleit Jan voor een Open Society, waarin Open Overheid een rol speelt. De tip van Paul hierbij is: zoek het op! Als organisatie kan je blijven ontwikkelen tot je een ons weegt, maar vindt de samenleving het eigenlijk wel interessant wat je doet? Blijf niet alleen intern ontwikkelen: ga naar buiten en betrek de samenleving.

Uit het publiek kwam onder andere de volgende vraag over het betrekken van de samenleving: de provincie staat verder weg van inwoners dan de gemeente. Hoe betrek je als provincie inwoners? Het RIVM laat mooi zien hoe dat kan, aldus Ivonne. Zij laten inwoners zelf luchtkwaliteit meten, sensoren bouwen en brengen communities bij elkaar. Zij zijn niet bang voor contra-expertise en gaan juist op zoek naar inwoners die mee willen doen. Inwoners worden op die manier betrokken bij het proces. Participatie en democratische legitimiteit gaan zo hand in hand.

Met dit voorbeeld van hoe je participatie aan kunt pakken sluit Paul het panelgesprek af. Maar als echte afsluiter – en om ervoor te zorgen dat de panelleden echt naar buiten gaan – overhandigt Paul vier ‘particitenten’. We zijn benieuwd waar de panelleden hun tent gaan opzetten.

Bekijk ook

—

Foto’s: Quintin van der Blonk

Verslag: Renske Verstege en Ilse Ambachtsheer