Open moet het zijn! Update #8

Elke acht weken publiceren we een blog waarin je de laatste stand van zaken over alle actiepunten uit het Actieplan Open Overheid leest. De actiehouders die verantwoordelijk zijn voor de actiepunten leveren deze informatie aan.

Actiepunt 1: Open Besluitvorming bij gemeenten en provincies

Actiehouder: Provincie Zuid-Holland en VNG. In samenwerking met: Open State Foundation (OSF) en overige provincies

De helft van de provincies doet inmiddels mee aan Open Stateninformatie. Een zevende provincie heeft inmiddels interesse getoond. Tegelijkertijd heeft de integratie met Open Raadsinformatie verder vorm gekregen. Stateninformatie en raadsinformatie zijn nu in één zoekmachine geïntegreerd: openbesluitvorming.nl. De ‘oude’ zoekmachine blijft tijdelijk op de achtergrond werken tot de nieuwe zoekmachine optimaal functioneert.

Het uitgangspunt van VNG, de provincies en Open State Foundation blijft om Open Besluitvorming op het Platform Openbare Overheidsinformatie (PLOOI) aan te sluiten. Samen werken zij aan een lijst van minimale randvoorwaarden waar een eerste versie van de koppeling aan moet voldoen.

De stuurgroep van de deelnemende provincies heeft in het eerste kwartaal van 2020 besloten het (technische) beheer van Open Stateninformatie met Argu met een jaar te verlengen. Deze organisatie beheert ook Open Besluitvorming. Hiermee wordt een warme overdracht van het beheer naar Kennis- en exploitatiecentrum Officiële Overheidspublicaties (KOOP) – de organisatie achter PLOOI – verzekerd.

Actiepunt 2: Transparantie financiën decentrale politieke partijen

Actiehouder: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In samenwerking met: diverse landelijke en lokale partijen

Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft de ontwikkeling van de module ‘transparantie financiën decentrale politieke partijen’ afgerond. De module is in januari 2020 gepubliceerd op de website van het Kennispunt Lokale Politieke Partijen.

Het actiepunt is hiermee afgerond.

Actiepunt 3: Pioniersnetwerk Open Overheid voor gemeenten

Actiehouder: Gemeente Schiedam. In samenwerking met: gemeenten Utrecht en het Leer- en Expertisepunt Open Overheid

Op dit moment zijn er geen vorderingen te melden. We plaatsen daarom nogmaals de update van november 2019.

Het onderwerp participatie staat bij gemeenten hoog op de agenda. Daarom wordt er op veel fronten hard gewerkt aan beleid rondom participatie. De afgelopen acht weken leverden diverse gemeenten beleidsdocumenten op. Binnenkort organiseren we daarom een bijeenkomst om met elkaar deze beleidsdocumenten te bestuderen en bediscussiëren. Het is belangrijk om van elkaar te leren en elkaar te inspireren om zo tot passend beleid te komen.

Wij nodigen beleidsmedewerkers van harte uit om zich aan te melden voor onze bijeenkomst in het eerste kwartaal van 2020 (datum volgt). Meer informatie? Mail dan naar: m.kuitert@schiedam.nl.

Actiepunt 4: Open Parlement

Actiehouder: Tweede Kamer

De afgelopen periode is geïnvesteerd om het onderwerp digitale toegankelijkheid breder in de organisatie te laten landen. Er worden awareness-sessies gepland waarvoor met name betrokkenen zijn uitgenodigd die aan de bron staan van de parlementaire documenten. Op basis van het onderzoek naar het digitaal toegankelijk publiceren van de parlementaire documenten zijn activiteiten opgenomen in de I-strategie voor de komende jaren, zoals het publiceren van HTML naast de PDF vorm. Tevens is het onderwerp bestuurlijk geborgd, zodat integraal kan worden gestuurd op projecten.

Hiermee zijn ook de projecten geborgd die verder gaan dan alleen de parlementaire documenten, zoals websites en video’s van vergaderingen.

Actiepunt 5: Open Wob

Actiehouder: Provincie Noord-Holland. In samenwerking met: Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en Open State Foundation (OSF)

Met de komst van corona heeft ook het Open Wob traject een vertraging opgelopen. De draad is weer opgepakt en het overleg van eind april is digitaal gevoerd. We hebben twee nieuwe gemeenten mogen verwelkomen, namelijk de gemeente Tilburg en de gemeente Buren.

Op dit moment zijn alle leden van de werkgroep druk bezig de eigen organisatie aan te passen aan de standaard. Ze beginnen met de metadata van de semantische standaard, procesaanpassingen en systeemaanpassingen. Bij een paar deelnemers vraagt dit ook om een aanpassing van het aanvraagformulier, in verband met de toegankelijkheid. De technische gezamenlijke aansluiting wordt nu voorbereid.

Actiepunt 6: Open Algoritmen

Actiehouder: Rijkswaterstaat & VNG

Op dit moment zijn er geen vorderingen te melden. We plaatsen daarom nogmaals de update van november 2019.

Het actiepunt Open Algoritmen organiseert op 18 september een Meet-up voor overheidsdeelnemers. Het onderwerp vraagt om een gesprek ten behoeve van meer maatschappelijke inbedding. Het vertrouwd raken met de werking en het effect van het werken met algoritmen staat op de agenda. Voor vragen en aanmeldingen kunt u met de actiehouders contact opnemen. Stuur een e-mail naar gwen.wijman@rws.nl en maike.popma@vng.nl voor meer informatie.

Actiepunt 7: Project ‘Dilemmalogica’

Actiehouder: Voorlichtingsraad en Ministerie van Algemene Zaken

Dilemmalogica staat voor actieve openbaarheid over kwesties die zich als dilemma of ronduit ingewikkeld voordoen. In de afgelopen periode is een train-the-trainer voorbereid om publieke professionals in staat te stellen om zelf een sessie te organiseren waarin dilemmalogica wordt toegepast. Door de fysieke beperkingen vanwege de huidige coronacrisis wordt de training nu omgezet naar een online versie. Hierover kan contact worden opgenomen met de projectleider, Guido Rijnja, adviseur communicatiebeleid bij de Rijksvoorlichtingsdienst.

Naast de training vinden regelmatig werksessies plaats bij departementen en gemeenten, aan de hand van concrete cases. In voorbereiding is een pool van collega’s die dilemmalogica als werkvorm verder kunnen brengen. De coronacrisis zelf biedt ook op diverse mogelijkheden om te laten zien wat het betekent als bestuurders en medewerker handelen volgens het gedachtegoed van dilemmalogica. Ze tonen oog te hebben voor zorgen en verlangens, helpen contact te maken over wat bij zienswijzen scheidt en bindt, en passende perspectieven aan te verbinden. Het is de bedoeling later dit jaar ook een studiedag te wijden aan de toegevoegde waarde(n) van het werken met dilemmalogica.

Actiepunt 8: Pilot ‘Open by Design’

Actiehouder: Programma ‘Rijk aan informatie’. In samenwerking met: Instituut Maatschappelijke Innovatie (IMI)

In het kader van de coronacrisis schreef Guido Enthoven, actiehouder namens het Instituut Maatschappelijke Innovatie, een betoog over Open-by-Design-principes, om later gemakkelijker te kunnen voldoen aan Wob-verzoeken. Lees hier het volledige betoog van Guido Enthoven.

1 . Sla alle informatie die je produceert en verwerkt op in de daarvoor bestemde systemen.
2 . Bij nota’s, notities en verslagen: maak een scheiding tussen openbare informatie en niet-openbare informatie.
3 . Gebruik waar mogelijk gemeenschappelijke samenwerkingsruimte voor inhoudelijke discussies (dus niet via e-mail).

Actiepunt 9: Toetreding tot het Extractive Industries Transparency Initiative (EITI)

Actiehouder: Ministerie van Buitenlandse Zaken (BuZa). In samenwerking met: Ministerie van Economische zaken en klimaat (EZK)

Op dit moment zijn er geen vorderingen te melden. We plaatsen daarom nogmaals de update van februari 2020.

De implementatie van EITI verloopt voorspoedig in Nederland. Nu het eerste transparantierapport over de delfstoffensector is gepubliceerd, kun je al stellen dat de standaard is geïmplementeerd.

Actiepunt 10: Open Aanbesteden (pilot OCDS)

Actiehouder: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

De subsidieaanvraag voor het onderzoek naar de communicatie over de Open Inkoopdata is op 12 november bij de Europese Unie (EU) ingediend, in mei 2020 neemt de EU hierover een besluit.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, het Open Contracting Partnership en Hivos organiseren een internationale seminar over het beleid voor de Open Inkoopdata van de EU-landen. Dit seminar vindt begin oktober 2020 plaats. Dit zou eerst 27/28 mei zijn, maar moest helaas uitgesteld worden wegens de coronacrisis. Meerdere landen zullen daarbij hun aanpak toelichten en met elkaar kennis en expertise hierover delen vanuit het perspectief van het EU-beleid voor de Open Inkoopdata.

Voor dit seminar is nog een aantal plaatsen beschikbaar. Interesse? Stuur dan een e-mail naar de manager Inkoopinformatie Rijk van BZK: Peter.Specker@minbzk.nl.

Actiepunt 11: Lokale Digitale Democratie

Actiehouder: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In samenwerking met: Partners ‘Democratie in Actie’ programma

De uitbraak van het coronavirus brengt ook grote uitdagingen met zich mee voor het functioneren van decentrale overheden (provincies, gemeenten en waterschappen). Het is van groot belang dat ondanks de beperkende maatregelen het openbaar bestuur zijn democratische verantwoordelijkheid neemt. Echter, de maatregelen tegen het virus kunnen ertoe leiden dat de mogelijkheden voor volksvertegenwoordigers en bestuurders om fysiek bijeen te komen, beperkter zijn. Het is van belang oog te hebben voor de wettelijke kaders en begrip te hebben voor de zorgen die onder volksvertegenwoordigers en bestuurders leven over de risico’s die een fysieke vergadering op dit moment met zich meebrengt.

Daarom heeft de minister van BZK, gesteund door de beroeps- en belangenverenigingen in de lokale democratie, het initiatief genomen om voor deze uitzonderlijke situatie een tijdelijke wettelijke voorziening te treffen, een spoedwet, die digitale besluitvorming mogelijk maakt. Deze tijdelijke wet, die vooralsnog tot 1 september 2020 geldt, maakt het onder meer mogelijk dat Provinciale Staten, de gemeenteraad, de eilandsraad en het algemeen bestuur van het waterschap, in een digitale omgeving kan vergaderen en rechtsgeldige digitale besluiten kan nemen. Hierdoor kan het openbaar bestuur juist in deze tijd de besluiten nemen die zij in het belang acht van alle inwoners.

Vanuit het samenwerkingsprogramma Democratie in Actie werken het Ministerie van BZK, de VNG, de Vereniging van Griffiers en alle andere beroeps- en belangenverenigingen nauw samen om provincies, gemeenten, waterschappen en de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba waar mogelijk te ondersteunen bij de implementatie en uitvoering van de tijdelijke wet. Verschillende praktische handreikingen, Q&A’s en videos over de tijdelijke wet en digitaal beraadslagen en besluiten zijn te vinden op de website www.lokale-democratie.nl/coronavirus. De aandacht richt zich ook op ondersteuning op het terrein van digitale inspraak en participatie in coronatijden, zodat democratische besluitvorming doorgang kan vinden.