Open Raadsinformatie 3 over democratie (deel 4)
Het belang van Open Raadsinformatie is het centrale thema in deze vierde blog van een tiendelige serie over Open Overheid en democratie. Aan het woord komen Merel Heijke, Martijn Kool en Hans Alberse. Merel is consultant inzicht en sturingsadvies bij KING, Kwaliteitsinstituut Nederlandse gemeenten en sterk betrokken bij Democratic Challenge. Martijn is directeur van het Centrum voor Budgetmonitoring en Burgerparticipatie en oud-partijvoorzitter van een lokale afdeling van een politieke partij. Hans is oud-raadslid, oud-wethouder in de gemeente Rheden en oud-burgemeester binnen de gemeente Lingewaal en Oude-IJsselstreek; ooit begonnen als vrijwilliger in een wijkcentrum en sinds vorig jaar als zelfstandige werkzaam als adviseur Vernieuwing Democratie.
Van links naar rechts: Merel Heijke, Martijn Kool, Hans Alberse
Iedere blog in deze serie start met een citaat uit een eerder gehouden interview over Open Overheid. Dit keer is dat een citaat van Pascale Georgopoulou, griffier van de gemeente Amstelveen: “Als wij aan de ‘voorkant’ informatie als Open Data beschikbaar stellen zou het mogelijk zijn dat bijvoorbeeld het stemgedrag per lid in de raad zichtbaar is, als iemand dat relevant vindt. Deze informatie staat nu ‘verstopt’ in de notulen, maar kan eruit worden gefilterd en in één mooi overzicht samengebracht. Voor politieke partijen is dat interessant om te zien: welke andere partijen stemden het vaakst mee met mijn voorstel? Maar ook voor inwoners is dit interessant, want dan is makkelijker controleerbaar of het stemgedrag klopt met de verkiezingsbeloften.”
Merel, Hans en Martijn, hoe belangrijk vinden jullie Open Raadsinformatie voor vernieuwende vormen van democratie?
Merel Heijke: Ik vind het een charmant idee dat uitgevoerd moet worden, en ik denk dat het tegelijkertijd een klein stapje is in het totale vernieuwingsproces. Het is één instrument en het is eenzijdig: van de gemeenteraad naar de buitenwereld. Ik zou het interessant vinden als het ook andersom kan, dus Big Data van de buitenwereld naar de gemeenteraad. Dat zou er voor kunnen zorgen dat gemeenteraadsleden weten op welke woorden binnen hun gemeente veel gegoogled wordt zodat ze daarop kunnen inspelen in plaats van de zoveelste enquête naar inwoners te versturen.
“Als de samenleving eigen toepassingen gaat verzinnen dan wordt het helemaal spannend.” – Martijn Kool
Hans Alberse: Niet zo heel erg belangrijk, maar het kan een begin zijn. Ik heb nog nooit meegemaakt dat mensen buiten de politiek het écht interessant vinden wie wat gestemd heeft in de gemeenteraad. Wat mensen volgens mij wel interessant vinden is als er een andere agendering plaatsvindt: bij grote onderwerpen zelf als inwoner kunnen meespreken en invloed uitoefenen. Als gemeente en gemeenschap werkelijk in overleg treden dan ontstaat niet alleen een besluit, maar ook veel meer gezamenlijkheid, een antwoord op de vraag hoe we dit samen gaan fiksen.
Martijn Kool: Ik zie Open Raadsinformatie als voorwaardelijk voor vernieuwende vormen van democratie, maar ook als zeer bruikbaar voor de politici zelf. Politici worden zo scherp gehouden dat zij alles wat zij in de politieke arena doen zichtbaar is en dat zij zich daarover moeten kunnen verantwoorden. En als de samenleving dan opeens eigen toepassingen gaat verzinnen, nog buiten die verantwoording om, dan wordt het helemaal spannend.
Merel Heijke: Bij Democratic Challenge kregen we verschillende interessante inzendingen. Bij één ervan voeren inwoners parallel aan een raadsvergadering een debat op internet over één onderwerp, op een zodanige manier dat beide debatten elkaar kunnen voeden. Delen van informatie vind ik dan vanzelfsprekend. De interactie het tweerichtingsverkeer vind ik dan een interessante toevoeging.
Tot slot een reactie van degene met wiens citaat wij deze blog startten: Pascale, wat wil jij aan bovenstaande reacties nog toevoegen?
Pascale Georgopoulou: In de Gemeentewet staat dat de agenda en de vergaderstukken van de gemeenteraad “ter openbare kennis” moeten worden gebracht. Vroeger deden wij dat door de agenda met punaises op het mededelingenbord te prikken, toen door te publiceren in de lokale krant en later op de website van de gemeente. De digitale techniek geeft ons tegenwoordig veel meer mogelijkheden. Tegelijkertijd is er een enorme informatieoverload. De opgave is dus om te doen wat wij vanuit democratische oogpunt moeten, namelijk “ter openbare kennis” brengen, maar op een manier die modern is, klantvriendelijk en open. Geen nep-openbaarheid, maar echt toegankelijke en doorzoekbare informatievoorziening. Open Raadsinformatie is dus een basisvoorziening, technisch nog best een puzzel, maar inderdaad een klein stapje.
“Ik heb nog nooit meegemaakt dat mensen buiten de politiek het écht interessant vinden wie wat gestemd heeft in de gemeenteraad.” – Hans Alberse
Pascale Georgopoulou: Open Raadsinformatie zie ik als een bak met legosteentjes. Je kunt er zelf iets mee bouwen afhankelijk van je vragen, belangstelling of nieuwsgierigheid. Stemgedrag van partijen kan voor inwoners interessant zijn als ze in het stemhokje een keuze moeten maken, maar misschien vinden ondernemers het interessant om te weten wat het vestigingsklimaat is en wat de gemeente doet voor nieuwe ondernemers. En wat dacht je van de pers. Journalisten vinden weer andere informatie relevant. Er zijn toepassingen, zoals Martijn Kool aangeeft, die wij niet kunnen verzinnen. Maar wij moeten zorgen dat de legoblokjes er zijn en kunnen worden gebruikt.
“Delen van informatie vind ik dan vanzelfsprekend. De interactie het tweerichtingsverkeer vind ik dan een interessante toevoeging.” – Merel Heijke
Pascale Geogopoulou: Het is een mooie gedachte van Merel Heijke, het moet van twee kanten komen. Dus beschikbare data/informatie vanuit de gemeenteraad voor de samenleving, maar ook data/informatie vanuit de samenleving voor de gemeenteraad. Het is ontzettend belangrijk dat raadsleden ondanks agendadruk, procedures en politieke afspraken, stevig verbonden blijven met de samenleving die ze vertegenwoordigen. Informatie is de basis voor verbinding. En, zoals Hans Alberse stelt, het gaat om betrokkenheid en dialoog tussen gemeente en gemeenschap rond belangrijke onderwerpen. Informatie is ook de basis om tot agendering te komen. Als gemeente en gemeenschap in overleg treden, dan ontstaat er niet alleen een besluit, maar ook gezamenlijkheid. Als je het zo bekijkt dan is Open Raadsinformatie een brug tussen binnen en buiten.