Sneak preview nieuw Actieplan Open Overheid: de kanshebbers voor het Actieplan

Op 27 maart pitchten de potentiële Actiehouders hun ideeën voor het nieuwe Actieplan Open Overheid. Benieuwd naar de potentiële actiepunten? Hieronder vind je een beknopt overzicht van de actiepunten die er op dit moment zijn.

Per potentieel actiepunt geven we de werktitel, de potentiële actiehouders en een omschrijving van het actiepunt. Let op: de actiepunten zijn nog niet definitief en kunnen nog veranderen.

Proeftuin digitale democratie bij gemeenten

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK)
Onderzoek van onder andere het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) laat zien dat burgers ontevreden zijn over de responsiviteit van overheid en politiek. Er is behoefte aan meer directe betrokkenheid bij beleids- en besluitvorming. Digitale technologieën bieden nieuwe mogelijkheden om de gewenste invloed vorm te geven. Het potentiële actiepunt ‘Proeftuin Digitale Democratie’ heeft daarom als doel om te werken aan:

1. Het vitaliseren van de democratie door de responsiviteit van lokale overheden aantoonbaar te vergroten.
2. Het verkennen van de vraag hoe een digitaal kanaal effectief toegevoegd kan worden aan de bestaande participatieaanpak.
3. Het onderzoeken aan welke criteria succesvolle participatietools moeten voldoen.
4. Het vergroten van de bewustwording bij overheden van de kansen en risico’s van digitale democratie. Het bevorderen van open source als programmeerstandaard.

Open Contracting

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK)
Sinds 2014 bestaat de internationale Open Contracting Data Standard (OCDS). De standaard is bij aanvang door de eerste ondertekenaars vooral ingezet om corruptie te bestrijden. Hoe? Door informatie over de inkoop door de overheid op een uniforme en transparante manier naar buiten te brengen als Open Data. OCDS geeft inzicht in het monitoren van de prestaties van overheidscontracten. Steeds meer landen zien het nut van OCDS en zijn tot ondertekening overgegaan. Nederland heeft dat nog niet gedaan.

Het potentiële actiepunt Open Contracting selecteert twee Rijksaanbestedingen voor een pilot. Voor deze aanbestedingen wordt nagegaan in hoeverre de OCDS wordt en kan worden opgevolgd. Het doel is:

1. Vaststellen waar en hoe Nederland aan OCDS voldoet.
2. Aangeven welke verbeteringen er op het gebied van OCDS voor het Rijk mogelijk zijn.
3. Aangeven waar Nederland een ‘Best Practice’ is.

De pilot biedt de mogelijkheid om internationaal kennis en expertise te delen.

Open Parlement

Tweede Kamer
Websites zijn niet altijd toegankelijk en bruikbaar voor mensen met een functionele of cognitieve beperking. De website van de Tweede Kamer bevat veel parlementaire documenten die niet toegankelijk zijn voor mensen met een functionele of cognitieve beperking. Ook zijn deze documenten niet goed leesbaar op verschillende apparaten, zoals smartphones en tablets.

Het potentiële actiepunt Open Parlement heeft als doel om de toegankelijkheid en bruikbaarheid van parlementaire informatie te verbeteren. Het actiepunt richt zich op de toegang van parlementaire documenten en past de Europese (open) standaard voor digitale toegankelijkheid toe: de Web Content Accessibility Guidelines (WCAG).

Provincies Open Stateninformatie

Provincie Zuid-Holland, Open State Foundation en mogelijk andere provincies
Stateninformatie is de besluitvorming van Provinciale Staten bestaande uit onder andere moties, agenda’s en voorstellen. Deze informatie is ongestructureerd en over het algemeen niet beschikbaar als Open Data. Gericht zoeken naar informatie of het vergelijken van informatie over hetzelfde onderwerp bij verschillende provincies is in de huidige vorm bijvoorbeeld niet mogelijk. Dit heeft tot gevolg dat de informatie waarop Provinciale Staten hun besluiten baseren niet goed toegankelijk is.

Provincies willen hun informatie beter toegankelijk maken ten behoeve van het democratische proces. In dit potentiële actiepunt zullen provincies hun Stateninformatie volgens een dergelijke standaard beschikbaar gaan stellen. Het wordt zo ook mogelijk voor verschillende partijen om toepassingen te maken die door middel van hergebruik van gegevens bijdragen aan participatie, transparantie en/of verantwoording.

Open Algoritmes

Rijkswaterstaat
Steeds meer beheer- en beleidsbeslissingen van de overheid worden gebaseerd op data en algoritmen. Beslissingen op basis van algoritmen zijn nu niet transparant voor burgers en bedrijven, terwijl de gevolgen van de toepassing van deze algoritmen van grote betekenis kunnen zijn voor de samenleving.

Om overheidsorganisaties op weg te helpen met het openstellen van algoritmen, gaat Rijkswaterstaat aan de slag met het opstellen en inventariseren van kaders en richtlijnen hiervoor. Het uiteindelijke doel is om de kaders, richtlijnen en een beslisboom in een pilot toe te passen en daarbij enkele algoritmen openbaar te maken.

Pioniersnetwerk Open Overheid voor gemeenten

Gemeente Schiedam, andere betrokken gemeenten en het Leer- en Expertisepunt Open Overheid
Burgers hebben recht op informatie, maar krijgen niet altijd gemakkelijk waar zij recht op hebben. Of ze kunnen de informatie niet eenvoudig vinden. Ook voelen inwoners zich niet altijd betrokken bij en niet gehoord door hun gemeente. Om hier verandering in te brengen, is het van belang te werken aan open en transparante gemeenten.

Een open en transparante gemeente ontstaat niet vanzelf: Het vraagt een cultuur van openheid waarbij ambtenaren de meerwaarde van openheid en transparantie inzien. Het kan een uitdagende klus zijn om dit te bereiken en vergt vaak een pioniersmentaliteit binnen een organisatie.

Het Pioniersnetwerk Open Overheid wil hier bij helpen: het verbindt deze pioniers met elkaar om kennis en ervaringen te delen, te inspireren en samen te werken. Hoe? Bijvoorbeeld door ieder kwartaal een bijeenkomst te organiseren. Iedere bijeenkomst heeft een thema en kan in diverse vormen worden gegoten. Zoals een kennissessie met een expert of een Open Overheid lab met het werken aan een echte casus volgens Design Thinking. Ook een conferentie met vooraf een call for papers is een mogelijkheid. Een andere optie is om ook een keer per jaar een bijeenkomst te houden die gericht is op inwoners, en hen uit te nodigen op het gemeentehuis.

Toetreding tot het Extractive Industries Transparency Initiative (EITI)

Ministerie van Buitenlandse Zaken (BZ) en ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK)
De EITI-standaard is een vrijwillige internationale standaard voor verantwoorde en transparante winning van grondstoffen. Als deze in Nederland geïmplementeerd wordt, zal informatie over de gehele grondstofwinningsketen openbaar zijn. Vanaf het moment dat het gewonnen wordt tot en met de afdrachten aan de overheid, waardoor een betere afweging tussen maatschappelijke kosten en baten gemaakt kan worden. Deze standaard is nog niet in Nederland geïmplementeerd. Toetreding tot het Extractive Industries Transparency Initiative (EITI) en de implementatie van de EITI-Standaard in Nederland is daarom een mogelijk actiepunt voor het nieuwe Actieplan.

Op dit moment zijn er al veel gegevens over de delfstoffenwinning beschikbaar. Echter, het zicht op het totaal aan financiële bijdragen (afdrachten en belastingen) van de delfstofwinning ontbreekt. Meer transparantie door een beter inzicht in specifieke financiële data kan een positieve bijdrage leveren aan het publieke debat over de (private en publieke kosten en baten) van grondstoffenwinning. Met de implementatie van NL-EITI zullen gegevens over belastingopbrengsten, royalties en andere betalingen openbaar beschikbaar zijn.

Open Wob

Provincie Noord-Holland, Open State Foundation (OSF), provincie Zuid-Holland en andere overheidsorganisaties
Het proactief en op een toegankelijke wijze publiceren van Wob-besluiten (Wet openbaarheid van bestuur) draagt bij aan een transparante overheid en kan bijdragen aan het verminderen van het aantal Wob-verzoeken. De potentiële actiehouders streven daarom naar een actiepunt dat meer inzicht biedt in Wob-verzoeken, zowel inhoudelijk als procedureel, om zo openbaarheid en een transparante overheid te bevorderen.

Via het dashboard Open Wob worden Wob-documenten op een goed doorzoekbare wijze beschikbaar gesteld aangevuld met visualisaties of grafieken met het aantal Wob-verzoeken en de looptijd en de mogelijkheid om notificaties in te stellen. Daarnaast worden de Wob-documenten ontsloten als open data via de Open Wob API, waardoor de informatie ook herbruikbaar wordt. Dit bevordert eveneens de klantvriendelijkheid en de dienstverlening en draagt tevens bij aan een open houding van overheidsorganisaties.

Het uiteindelijke doel is om bij deelnemende overheidsorganisaties transparantie en de bruikbaarheid van gepubliceerde informatieverzoeken en beslissingen daarop te verhogen.

Pilots open by design

Actiehouders nader te bepalen
Het actief openbaar maken van overheidsinformatie zou zoveel mogelijk in het primaire proces geregeld moeten worden. Dit wordt ook wel ‘open by design’ genoemd. In het nieuwe Actieplan wordt mogelijk een Actiepunt opgenomen waarin ‘open by design’ pilots bij verschillende overheden zullen plaatsvinden.

Om een goede toegang tot overheidsinformatie te realiseren is het van belang dat openbaarheid en open standaarden zoveel mogelijk worden meegenomen in het ontwerp van informatiesystemen. Om vast te stellen wat dit betekent voor informatiesystemen, is het nuttig om ervaring op te doen met een aantal pilots.

—

Meer weten over de weg naar het nieuwe Actieplan Open Overheid?
Lees meer over het Actieplan Open Overheid

Heb je een vraag of idee met betrekking tot de potentiële actiepunten? Neem dan gerust contact met ons op!