Expertisepunt Open Overheid
Geplaatst op 09 nov 2020
Door
Lees verder

Verslag Meedenksessie Open Technologie deel I & II

27 augustus 2020 & 27 oktober 2020

Het Leer- en Expertisepunt Open Overheid organiseert verschillende thematische meedenksessies om ideeën op te halen voor het Actieplan Open Overheid 2020-2022. Op 27 oktober vond de meedenksessie over het thema Open Technologie plaats. Samen met betrokkenen van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) gingen we hierover het gesprek aan met een divers gezelschap. Hieronder tref je een verslag van deze online sessie.

Vervolg op eerdere sessie
Tijdens de eerste consultatiesessie over Open Technologie in augustus lag de nadruk vooral op open source en open overheid. Tijdens deze sessie deelden de deelnemers hun ideeën en vragen op een Miro-bord. Tijdens deze sessie vielen een aantal punten op:

  • Er was vrij weinig aandacht voor (open) data, algoritmen, etc. Kunnen we deze onderwerpen een plek geven in het actieplan?
  • De term Open Technologie werd ter discussie gesteld, omdat de technologie niet voorop zou moeten worden gesteld, maar de maatschappelijke opgaven, of innovatie. Als alternatief werd bijvoorbeeld genoemd Open Innovatie en Open Maatschappelijke Innovatie.
  • Er is duidelijk behoefte aan community vorming en benutten van bestaande communities voor het delen van kennis en ervaring en het afstemmen van activiteiten.

Introductie Actieplan Open Overheid
Marieke Schenk (Leer- en Expertisepunt Open Overheid) start de bijeenkomst met een toelichting op het Actieplan Open Overheid. De insteek van het nieuwe actieplan is: een open overheid voor een open democratie.

Lees meer over het Actieplan Open Overheid

Actiepunten Open Technologie
De volgende onderwerpen zijn genoemd als mogelijke onderwerpen voor het nieuwe Actieplan Open Overheid.

(Open) Data:

  • Open data Communities
  • Doorontwikkeling data.overheid.nl

Open source:

  • Project open source van BZK, community vorming, toolbox open source

Algoritmen:

  • Algoritme Impact Assessment (ook gericht op mensenrechten)
  • Inkoop voorwaarden algoritmen

Open source
Koos Steenbergen (beleidsteam open source, BZK) licht het open source project van BZK toe. Er is een beleidslijn: open, tenzij (zie Kamerbrief). BZK heeft een actieplan gemaakt om open source binnen de overheid aan te moedigen en onderzoekt het onderwerp dit jaar verder. Dit houdt onder andere het volgende in:

  • BZK ontwikkelt een open source toolbox. Dit wordt een open toolbox met tools (handvatten) om te gebruiken en aan te vullen.
  • Het opbouwen van een developer community. BZK voert een start-up in residence challenge uit voor overheid.nl. Het doel? Verder bouwen voor developers die meer willen met overheidssoftware. Nieuwe opties op het platform worden een discussiemogelijkheid en de mogelijkheid om live te experimenteren.

Reacties op het onderwerp open source:

  • Een aantal aanwezigen bij de meedenksessie wil weten of BZK ook iets met open hardware doet. Het antwoord daarop is nee, op dit moment niet. Het onderwerp is zeker interessant en raakvlakken worden ook gezien.
  • ‘Open Source code KopieID vrijgeven’ wordt gezien als mogelijke open source actie.
  • In welke mate is bij de aanbeveling ‘open source eerst’ rekening gehouden met een mogelijke toename aan kosten? Reactie BZK: Dit wordt uitgewerkt in de maatschappelijke kosten-bastenanalyse.

Algoritmen
Een van de aanwezigen (van de gemeente Amsterdam) weet meer te vertellen over het Algoritmeregister van Amsterdam:

Amsterdam heeft samen met Helsinki een register gemaakt. Daar staan nu drie algoritmen in geregistreerd. Het doel hiervan is om zo transparant mogelijk te zijn: “We werken samen om deze instrumenten verder te ontwikkelen. Dit register is een belangrijke eerste stap naar transparantie en openheid.”

In het register staat informatie over de techniek en de gebruikte data. Ook is er een mogelijkheid om feedback achter te laten. De komende periode wil de gemeente Amsterdam zoveel mogelijk algoritmen en informatie toevoegen. Ook werkt de gemeente aan:

  • Inkoopvoorwaarden van algoritmen;
  • Governance;
  • Een impact assessment;
  • Prototype toolbox.

Deelnemers van de sessie vinden deze informatie heel interessant en nuttig. Ook blijkt: community vorming rondom de ontwikkeling van dit soort onderwerpen is heel belangrijk. Verbinding en kennisuitwisseling helpen goed om verder te komen met bijvoorbeeld open source of algoritmen. Community vorming vindt plaats tijdens bijvoorbeeld meet ups en sessies als deze.

Tip
Algoritmewijzer: openheid over gebruik algoritmes.

Maatschappelijke doelen
Een van de aanwezigen zou graag zien dat we een top 3 maken van maatschappelijke doelen waar we met Open Technologie aan bij willen dragen. Hij doet het volgende voorstel:

  • Veiligheid (ondermijning)
  • Zorg (actueel i.v.m. corona)
  • Burgerparticipatie: dialoog met burger aangaan via burgerparticipatieplatform

Bovenstaande drie componenten zijn belangrijk voor een goed functionerende maatschappij.
Hoe kunnen we technologie gebruiken om polarisatie tegen te gaan en verbinding te zoeken?

Wat betreft het laatste punt is het goed om te weten dat Lokale Digitale Democratie (zo goed als zeker) onderdeel wordt van het nieuwe actieplan.

Bevindingen en suggesties van deelnemers

  • Bij burgerparticipatie wordt het open ontwerpproces gemist.
  • Bij open source is beheer/onderhoud een aandachtspunt. Niemand wil het beheer/onderhoud voor zijn rekening nemen van projecten die in samenwerking tot stand zijn gekomen, lijkt het soms.
  • Er zou een overzichtspagina moeten komen met beschikbare open source. Maak goed zichtbaar wat beschikbaar en bruikbaar is op het gebied van open source. Alleen zo kunnen overheden elkaar ook helpen. Misschien ook een verwijsindex op developer.overheid.nl. Reactie BZK: dat overzicht is toegezegd door de Staatssecretaris, in de Kamerbrief.
  • Triple helix en liefst quadruple helix: wetenschap en maatschappij betrekken bij innovatie.
  • Duidelijke afspraken met overheid en technici om slimme innovatie op gang te brengen.
  • We hebben niet alleen programmeurs nodig om bij te dragen aan open source/ Open Technologie.
  • Ook oog voor de praktische kant van bewustwording en cultuur. Dit is niet alleen een onderwerp voor mensen die in techniek zitten.
  • Behoefte aan community vorming.
  • Idee voor een overkoepelende naam voor dit actiepunt: Open Innovatie.
  • Wat je zelf ontwikkelt zou open moeten zijn.

Afsluiting
Het Leer- en Expertisepunt Open Overheid en de betrokken (mede-)actiehouders werken te komende tijd verder aan de acties voor het actieplan. Volg de voorgang van Open Technologie en het actieplan via de Open Overheid nieuwsbrief en de website open-overheid.nl. In november volgt hier een update over. Daarnaast kun je je ook aanmelden voor de open source nieuwsbrief en de open source pleio.

Tot slot: