Actieplan Open Overheid: herijking en highlights
In 2025 vernieuwen we het Nederlandse Actieplan Open Overheid. Dit plan wordt opgesteld als onderdeel van onze deelname aan het Open Government Partnership (OGP). Het recente bezoek van Carina Paju, de nieuwe regio-coördinator Europa, laat zien dat we op de goede weg zijn. "Passend bij het OGP wordt dit proces sterk beïnvloed en mede geleid door het maatschappelijk middenveld," schreef ze op LinkedIn bij een terugblik op haar werkbezoek.
In het kader van de Open Gov Week die op 19 mei startte, staan we stil bij enkele highlights uit het huidige actieplan en doen we een oproep voor nieuwe ideeën.
Samenwerken met maatschappelijke organisaties
Al sinds 2011 is Nederland lid van het Open Government Partnership (OGP). Het huidige Actieplan Open Overheid 2023-2027 is alweer het vijfde vanuit Nederland. Dit plan draait om samenwerking tussen overheid en samenleving aan een open overheid. Voor het eerst heeft het een looptijd van vier jaar. Dit jaar kiest het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) voor een nieuwe aanpak. Het advies over de vernieuwing van het actieplan ligt nu namelijk bij een maatschappelijke organisatie: de maatschappelijke coalitie Over Informatie Gesproken (MCOIG). Zij schreven eerder het manifest Over Informatie Gesproken, waarop het huidige actieplan is gebaseerd.
"We prijzen ons gelukkig met een zeer actief maatschappelijk middenveld op open overheid in Nederland. En de coalitie kent dat middenveld goed. Daarom vroegen we haar deze herijking te begeleiden," aldus Floortje Fontein, beleidsmedewerker bij het Programma Open Overheid, in een recent interview met iBestuur.
De coalitie neemt de 17 actiepunten van het huidige plan onder de loep: wat loopt goed, wat kan beter, en waar liggen nieuwe kansen? Als actiepunten zijn afgerond, ontstaat ruimte voor verse ideeën. Fontein benadrukt: “Streven naar een open overheid heeft alleen waarde als we dit wordt opzetten in verbinding met de samenleving.”
Drie highlights uit het Actieplan Open Overheid 2023-2027
1. Inzicht in de afhandeling van Woo-verzoeken
Het huidige actieplan ondersteunt de invoering van de Wet open overheid (Woo). Een voorbeeld van een succesvol afgerond actiepunt is de Woo in de Jaarrapportage Bedrijfsvoering Rijk. In deze jaarlijkse rapportage over de rijksbrede bedrijfsvoering staan nu cijfers over Woo-verzoeken. Hierdoor kan iedereen volgen hoe snel de overheid deze afhandelt.
Begin dit jaar kwam daar het Rijksdashboard 'Woo in cijfers' bij, dat elk kwartaal nieuwe cijfers toont. Op dit dashboard is onder meer te zien hoeveel Woo-verzoeken nog in behandeling zijn bij ministeries en hoeveel bezwaren er lopen. De komende tijd wordt gewerkt aan de verdere doorontwikkeling van dit dashboard.
2. Luisteren naar wat burgers écht willen weten
Een ander belangrijk doel van het actieplan is het beter aansluiten op de informatiebehoeften van burgers. Een afgerond actiepunt in dat kader is een onderzoek naar wat burgers, journalisten en organisaties van de overheid willen weten. Het Instituut Maatschappelijke Innovatie (IMI) voerde dit onderzoek uit en de resultaten bieden handvatten voor een meer responsieve informatievoorziening.
"De aanbevelingen zetten we in om de beleidsvorming rondom actieve openbaarmaking van overheidsinformatie te versterken." vertelt Fontein.
3. Amsterdam als proeftuin voor open overheid
Een derde highlight is hoe steden als Amsterdam openheid in de praktijk brengen. In het Stadsarchief Amsterdam komt de eerste versie van het fysieke Openbaarheidscentrum van de gemeente Amsterdam. Hier kunnen inwoners van Amsterdam terecht met hun vragen over overheidsinformatie.
Op LinkedIn schrijft Carina Paju (OGP) over dit initiatief: "Het is boeiend om te zien hoe het Stadsarchief verandert van bewaarplaats van eeuwenoude geschiedenis naar een gemeenschapscentrum dat actuele informatie deelt met de stad."
Oproep voor nieuwe actiepunten
De herijking van het huidige actieplan, begeleidt door de MCOIG, past perfect in de samenwerkingsgedachte van het Open Government Partnership (OGP). Na de verkenning van bestaande actiepunten gaat de coalitie actief op zoek naar nieuwe partners en frisse ideeën. Projectleider Paul Suijkerbuijk verwoordde het in iBestuur als volgt: "Verras mij! Ik hoop op voorstellen van nieuwe partijen waar de overheid nu nog niet of weinig mee samenwerkt."
Deze openheid voor nieuwe ideeën en samenwerkingen, laat zien wat Nederland kan bijdragen aan het wereldwijde streven naar transparantie: een open actieplan begint bij open staan voor elkaar.