Tijdens de Open Government Partnership (OGP) Global Summit 2025 in het Spaanse Vitoria-Gasteiz nam Nederland, samen met de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) en het OGP, het voortouw in de oprichting van een internationale coalitie van koplopers. Deze groep landen werkt aan een gezamenlijke standaard voor betekenisvolle actieve openbaarmaking van overheidsinformatie.
Namens Nederland namen directeur-generaal Digitalisering en Overheidsorganisatie Eva Heijblom en Jolein Baidenmann, plaatsvervangend directeur van het programma Open Overheid, deel aan diverse sessies over de toekomst van een transparante overheid. Op die manier delen de partnerlanden kennis met elkaar over openbaarheid. De nieuwe internationale coalitie van koplopers bestaat uit elf landen, waaronder Armenië, Brazilië, Canada, Duitsland, Portugal en Spanje. Elk land werkt op een eigen manier aan openbaarheid van overheidsinformatie.
Informatie delen uit eigen beweging
Eva Heijblom benadrukte tijdens haar toespraak aan internationale ambtsgenoten dat openheid een kernwaarde van goed bestuur is: “Openheid is geen bijzaak, maar de kern van democratisch bestuur. Juist in moeilijke tijden mag ze niet ter discussie staan. Openheid draait uiteindelijk om vertrouwen en zonder vertrouwen functioneren overheden niet.”
De directeur-generaal benadrukte dat Nederland met de Wet open overheid (Woo) al een stevige basis heeft gelegd, maar dat de volgende fase ligt in actieve en betekenisvolle openbaarmaking: informatie delen uit eigen beweging, op een manier die begrijpelijk en bruikbaar is voor inwoners.
Van open data naar betekenisvolle openbaarheid
Wereldwijd hebben meer dan 125 landen wetgeving voor toegang tot overheidsinformatie. Toch is de discussie over de kwaliteit van die openheid actueler dan ooit. De coalitie van koplopers wil die discussie verder brengen: het gaat niet alleen om hoeveel informatie overheden publiceren, maar vooral wat ze delen en hoe ze dat doen.
Jolein Baidenmann legde tijdens een panel met vertegenwoordigers uit Spanje, Brazilië en Armenië uit waarom dit belangrijk is: “Betekenisvolle openbaarheid betekent dat inwoners informatie kunnen vinden die ertoe doet. Dat betekent informatie die inzicht geeft, die vertrouwen wekt, en waarmee mensen in gesprek kunnen met hun overheid.”
In Nederland is dat ook een uitgangspunt bij de uitvoering van de Woo. Overheden hebben een inspanningsverplichting om actief informatie openbaar te maken die aansluit bij de informatiebehoefte van de samenleving.
Naar internationale standaarden
Tijdens de Summit kondigde de coalitie aan dat zij samen met de OESO werkt aan de ontwikkeling van de ‘Goede praktijkprincipes voor betekenisvolle actieve openbaarmaking’ (Good Practice Principles for Meaningful Proactive Disclosure). Deze publicatie, die gepland staat voor 2026, brengt bestaande beleidspraktijken in kaart en biedt landen handvatten om hun aanpak te verbeteren.
De OESO vervult hierbij de rol van strategisch partner en brengt haar ervaring in met internationale normontwikkeling. Het OGP fungeert als aanjager van de coalitie en brengt landen bijeen, faciliteert kennisuitwisseling en bewaakt de voortgang van de samenwerking.
Nederland is initiatiefnemer van de coalitie en de internationale standaard voor betekenisvolle actieve openbaarheid. Daarmee versterkt ons land zijn positie als koploper op het gebied van open overheid en transparantie.
Samenwerking met maatschappelijke partners
Net als binnen het nationale programma Open Overheid speelt ook internationaal de betrokkenheid van maatschappelijke organisaties een belangrijke rol. Vanuit Nederland waren ook de Open State Foundation en de Maatschappelijke Coalitie Over Informatie Gesproken aanwezig.
Deze organisaties benadrukken dat openbaarheid pas echt waarde krijgt als informatie aansluit bij de behoeften van burgers, journalisten en maatschappelijke organisaties. De internationale coalitie betrekt daarom ook maatschappelijke partners bij het opstellen van de standaard.
Nederland als koploper in openbaarheid
De OGP Global Summit bood Nederland de kans om kennis te delen en te leren van andere koplopers, zoals Estland, Brazilië en Spanje. De uitkomsten van de rondetafelsessie over actieve openbaarheid worden de komende maanden verder uitgewerkt in samenwerking met de OESO en het OGP.
Eva Heijblom keek terug op een waardevolle top: “Met deze coalitie zetten we samen een belangrijke stap naar een open en transparante overheid. Transparantie is geen einddoel, maar een fundamenteel principe. Een manier om het vertrouwen tussen overheid en samenleving te versterken.” Het programma Open Overheid blijft zich inzetten om die ambitie, zowel nationaal als internationaal, waar te maken.